v3.0 939 Text SM-06_sluchaj 5.851 SM-06_sluchaj.001 Тəтi кəрсу, тəтi лыкумаˀмуə, нюəˀ лыкумаˀмуəдеə исюə 1983 году, 83 хӱəтəну. Тəтi кəрсу, тəтi лыкумаˀмуə, нюəˀ лыкумаˀмуəдеə исюə 1983 году, 83 хӱəтəну. Təti kərsu, təti lɨkumaɁmuə, nʼüəɁ lɨkumaɁmuədʼəə isʼüə 1983 godu, 83 hüətənu. Təti kərsu, təti lɨkumaɁmuə, nʼüəɁ lɨkumaɁmuədʼəə isʼüə 1983 godu, 83 hüətənu. Təti kərsu, təti lɨkumaɁmuə, nʼüəɁ lɨkumaɁmuədʼəə təti kərsu təti lɨku -m -aɁmuə nʼüə lɨku -m -aɁmuə -dʼəə тот дело .NOM тот беда -Vm -VNPF .NOM ребенок -GEN.PL беда -Vm -VNPF -ANT .NOM that case .NOM that trouble -Vm -VNPF .NOM child -GEN.PL trouble -Vm -VNPF -ANT .NOM kərsu -∅ lɨku -m -Ɂmuə -∅ nʼüə lɨku -m -Ɂmuə -dʼəə -∅ тот дело -[NOM] тот беда -Vm -VNPF -[NOM] ребенок -GEN.PL беда -Vm -VNPF -ANT -[NOM] that case -[NOM] that trouble -Vm -VNPF -[NOM] child -GEN.PL trouble -Vm -VNPF -ANT -[NOM] pr n -n.case pr n -deriv.v -v.nmnz -n.case n -n.case n -deriv.v -v.nmnz -cl -n.case isʼüə 198 godu, 8 hüətənu. i -sʼüə 1983 /// 83 hüə -tənu быть -PRAET .3SG.S 1983 /// 83 год -LOC be -PRAET .3SG.S 1983 /// 83 year -LOC ij -suə -∅ 1983 /// 83 hüə -ntənu быть -PRAET -[3SG.S] 1983 /// 83 год -LOC be -PRAET -[3SG.S] 1983 /// 83 year -LOC v -v.tense -v.pn 1983 /// 83 n -n.case Этот случай, когда утонули эти ребята, это было в 1983 году. 20.282 SM-06_sluchaj.002 /Быкуручиӈ/ Быгуртычиӈ чиəбиаӡыˀ дебакуə туркаˀа дямуəмəны, нюəˀ. Быгуртычиӈ чиəбиаӡыˀ дебакуə туркаˀа дямуəмəны, нюəˀ. Bɨgurtɨtʼiŋ tʼiəbi͡aðɨɁ dʼebakuə turkaɁa dʼamuəmənɨ, nʼüəɁ. /Bɨkurutʼiŋ/ Bɨgurtɨtʼiŋ tʼiəbi͡aðɨɁ dʼebakuə turkaɁa dʼamuəmənɨ, nʼüəɁ. /Bɨkurutʼiŋ/ Bɨgurtɨtʼiŋ tʼiəbi͡aðɨɁ dʼebakuə turkaɁa /bɨkur -utʼiŋ/ bɨgur -tɨ -tʼiŋ tʼiə -bi͡aðɨ dʼebakuə turka -Ɂa /сеть -ACC.PL.3PL/ сеть -DEST -ACC.PL.3PL поставить.сеть -INFER -3PL.S красный .GEN озеро -AUGM .GEN /net -ACC.PL.3PL/ net -DEST -ACC.PL.3PL set.a.net -INFER -3PL.S red .GEN lake -AUGM .GEN /bɨkur -tʼüŋ/ bɨkur -tə -tʼüŋ tʼiə -hatu dʼebakuə - turku -Ɂa - /сеть -ACC.PL.3PL/ сеть -DEST -ACC.PL.3PL поставить.сеть -INFER -3PL.S красный -[GEN] озеро -AUGM -[GEN] /net -ACC.PL.3PL/ net -DEST -ACC.PL.3PL set.a.net -INFER -3PL.S red -[GEN] lake -AUGM -[GEN] /n -n.case-poss/ n -n.affix -n.case-poss v -v.mood -v.pn adj -n.case n -n.deriv -n.case dʼamuəmənɨ, nʼüəɁ. dʼamuə -mənɨ nʼüə горло -PROL ребенок -NOM.PL throat -PROL child -NOM.PL dʼamuə -mənu nʼüə горло -PROL ребенок -NOM.PL throat -PROL child -NOM.PL n -n.case n -n.number Кажется, ребята поставили сети на горле Красного Озера (на месте впадения Дудыпты). 28.235 SM-06_sluchaj.003 Тəндiче диндiˀəˀ качери туйхуатуə, дели. Тəндiче диньдiˀəˀ качери туйхуатуə, дели. Tənditʼə dʼindiɁəɁ katʼəri tujhu͡atuə, dʼelʼi. Tənditʼə dʼindiɁəɁ katʼəri tujhu͡atuə, dʼelʼi. Tənditʼə dʼindiɁəɁ katʼəri tujhu͡atuə, dʼelʼi. təndi -tʼə dʼindi -Ɂə katʼəri tuj -hu͡a -tuə dʼelʼi тот -NOM.PL.2SG услышать -PF -3PL.S катер -ACC прийти -INTENT -PTPRAES .ACC шум .ACC that -NOM.PL.2SG hear -PF -3PL.S cutter -ACC come -INTENT -PTPRAES .ACC noise .ACC -tʼə dʼinti -Ɂə katʼəri - tuj -Ɂhan -ntuə - dʼelʼi - тот -NOM.PL.2SG услышать -PF -3PL.S катер -ACC прийти -INTENT -PTPRAES -[ACC] шум -[ACC] that -NOM.PL.2SG hear -PF -3PL.S cutter -ACC come -INTENT -PTPRAES -[ACC] noise -[ACC] pr -n.case-poss v -v.tense -v.pn n -n.case v -v.deriv -v.nf -n.case n -n.case Они услышали гул катера, гул. 32.130 SM-06_sluchaj.004 Бииˀиандəˀ тə быкуручиӈ ситӱˀхуанса. Бииˀиандəˀ тə быкуручиӈ ситӱˀхуанса. BiiɁi͡andəɁ tə bɨkurutʼiŋ sʼitüɁhu͡ansa. BiiɁi͡andəɁ tə bɨkurutʼiŋ sʼitüɁhu͡ansa. BiiɁi͡andəɁ bɨkurutʼiŋ sʼitüɁhu͡ansa. bii -Ɂi͡a -ndəɁ bɨkur -utʼiŋ sʼitü -Ɂhu͡an -sa уйти -PF -3PL.R ну сеть -ACC.PL.3PL снимать -INTENT -INF go.away -PF -3PL.R well net -ACC.PL.3PL take.away -INTENT -INF biu -Ɂə -təɁ bɨkur -tʼüŋ sʼitə -Ɂhan -sa уйти -PF -3PL.R ну сеть -ACC.PL.3PL снимать -INTENT -INF go.away -PF -3PL.R well net -ACC.PL.3PL take.away -INTENT -INF v -v.tense -v.pn interj n -n.case-poss v -v.deriv -v.inf Они собрались ехать снимать сети. 35.294 SM-06_sluchaj.005 Мунудя качертə беририндəтындəˀ кəнəдерутəндатəˀ. Мунудя качертə беририндəтындəˀ кəнəдерутəндатəˀ. Munudʼa katʼərtə beririndətɨndəɁ kənədʼərutəndatəɁ. Munudʼa katʼərtə beririndətɨndəɁ kənədʼərutəndatəɁ. Munudʼa katʼərtə beririndətɨndəɁ kənədʼərutəndatəɁ. munu -dʼa katʼər -tə beri -ri -ndə -tɨ -ndəɁ kənə -dʼə -ru -tə -nda -təɁ говорить -INF катер -LAT порвать -PASS -IMPF -PRAES -3PL.R перерезать -D6 -PASS -IMPF -PRAES -3PL.R say -INF cutter -LAT tear -PASS -IMPF -PRAES -3PL.R cut -D6 -PASS -IMPF -PRAES -3PL.R munu -sa katʼəri -ntə beri -ru -ntə -ntu -ntəɁ kənə -dʼə -ru -ntə -ntu -ntəɁ говорить -INF катер -LAT порвать -PASS -IMPF -PRAES -3PL.R перерезать -D6 -PASS -IMPF -PRAES -3PL.R say -INF cutter -LAT tear -PASS -IMPF -PRAES -3PL.R cut -D6 -PASS -IMPF -PRAES -3PL.R v -v.inf n -n.case v -v.deriv -v.deriv -v.tense -v.pn v -deriv -v.deriv -v.deriv -v.tense -v.pn Подумав, что их порвет катером, порежет пополам. 40.256 SM-06_sluchaj.006 Тəндə чимəриасы тəндiче на ход завелись и тут же под домом, əбəй, опять по-русски пошло, кунiˀиа ичеӈум. Тəндə чимəриасы тəндiче на ход завелись и тут же под домом, əбəй, опять по-русски пошло, кунiˀиа ичеӈум. Təndə tʼiməri͡asɨ tənditʼə na hod zavʼelʼisʼ i tut zhʼe pod domom, əbəj, opʼatʼ po-russki poshlo, kuniɁi͡a itʼəŋum. Təndə tʼiməri͡asɨ tənditʼə na hod zavʼelʼisʼ i tut zhʼe pod domom, əbəj, opʼatʼ po-russki poshlo, kuniɁi͡a itʼəŋum. Təndə tʼiməri͡asɨ tənditʼə na hod zavʼelʼisʼ i tut zhʼe pod təndə tʼimə -ri͡a -sɨ təndi -tʼə *** *** *** *** *** *** *** тот .LATADV спешить -CAUS .Vc -INF тот -NOM.PL.2SG *** *** *** *** *** *** *** that .LATADV hurry -CAUS .Vc -INF that -NOM.PL.2SG *** *** *** *** *** *** *** - tʼimə -ru - -sa -tʼə *** *** *** *** *** *** *** тот -[LATADV] спешить -CAUS -[Vc] -INF тот -NOM.PL.2SG *** *** *** *** *** *** *** that -[LATADV] hurry -CAUS -[Vc] -INF that -NOM.PL.2SG *** *** *** *** *** *** *** pr -adv.case v -v.deriv -deriv -v.inf pr -n.case-poss *** *** *** *** *** *** *** domom, əbəj, opʼatʼ po-russki poshlo, kuniɁi͡a itʼəŋum. *** əbəj *** *** *** kuniɁi͡a i -tʼə -ŋu -m *** ой *** *** *** как быть -FUT -INTERR -1SG.S *** oh *** *** *** how be -FUT -INTERR -1SG.S *** əbəj *** *** *** kuniɁi͡a ij -ntə -ŋu -m *** ой *** *** *** как быть -FUT -INTERR -1SG.S *** oh *** *** *** how be -FUT -INTERR -1SG.S *** interj *** *** *** pr v -v.tense -v.mood -v.pn Чтобы опередить катер (заторопившись к катеру), они на ходу завелись, ой, опять по-русски пошло, что мне делать. 56.655 SM-06_sluchaj.007 /Дебакуə туркаˀа таанiə/ Дебакуə туркаˀа дямуəмəны быгуртычиӈ чиəбиаӡыˀ. Дебакуə туркаˀа дямуəмəны быгуртычиӈ чиəбиаӡыˀ. Dʼebakuə turkaɁa dʼamuəmənɨ bɨgurtɨtʼiŋ tʼiəbi͡aðɨɁ. /Dʼebakuə turkaɁa taaniə/ Dʼebakuə turkaɁa dʼamuəmənɨ bɨgurtɨtʼiŋ tʼiəbi͡aðɨɁ. /Dʼebakuə turkaɁa taaniə/ Dʼebakuə turkaɁa /dʼebakuə turka -Ɂa taa -ni / dʼebakuə turka -Ɂa /красный .GEN озеро -AUGM .GEN тот -LOCPRON -ADJ .GEN/ красный .GEN озеро -AUGM .GEN /red .GEN lake -AUGM .GEN that.remote -LOCPRON -ADJ .GEN/ red .GEN lake -AUGM .GEN /dʼebakuə - turku -Ɂa - taa -ni -/ dʼebakuə - turku -Ɂa - /красный -[GEN] озеро -AUGM -[GEN] тот -LOCPRON -ADJ -[GEN]/ красный -[GEN] озеро -AUGM -[GEN] /red -[GEN] lake -AUGM -[GEN] that.remote -LOCPRON -ADJ -[GEN]/ red -[GEN] lake -AUGM -[GEN] /adj -n.case n -n.deriv -n.case pr -pr.case -n.deriv.adj -n.case/ adj -n.case n -n.deriv -n.case dʼamuəmənɨ bɨgurtɨtʼiŋ tʼiəbi͡aðɨɁ. dʼamuə -mənɨ bɨgur -tɨ -tʼiŋ tʼiə -bi͡aðɨ горло -PROL сеть -DEST -ACC.PL.3PL поставить.сеть -INFER -3PL.S throat -PROL net -DEST -ACC.PL.3PL set.a.net -INFER -3PL.S dʼamuə -mənu bɨkur -tə -tʼüŋ tʼiə -hatu горло -PROL сеть -DEST -ACC.PL.3PL поставить.сеть -INFER -3PL.S throat -PROL net -DEST -ACC.PL.3PL set.a.net -INFER -3PL.S n -n.case n -n.affix -n.case-poss v -v.mood -v.pn На горле Красного озера, оказывается, они сети поставили. 64.399 SM-06_sluchaj.008 Качери дели диндiси бииˀиаиндəˀ быкуручиӈ ситӱˀхуанса. Качери дели диндiси бииˀиаиндəˀ быкуручиӈ ситӱˀхуанса. Katʼəri dʼelʼi dʼindisʼi biiɁi͡aindəɁ bɨkurutʼiŋ sʼitüɁhu͡ansa. Katʼəri dʼelʼi dʼindisʼi biiɁi͡aindəɁ bɨkurutʼiŋ sʼitüɁhu͡ansa. Katʼəri dʼelʼi dʼindisʼi biiɁi͡aindəɁ bɨkurutʼiŋ sʼitüɁhu͡ansa. katʼəri dʼelʼi dʼindi -sʼi bii -Ɂi͡ai -ndəɁ bɨkur -utʼiŋ sʼitü -Ɂhu͡an -sa катер .GEN шум -ACC услышать -INF уйти -PF -3PL.R сеть -ACC.PL.3PL снимать -INTENT -INF cutter .GEN noise -ACC hear -INF go.away -PF -3PL.R net -ACC.PL.3PL take.away -INTENT -INF katʼəri - dʼelʼi - dʼinti -sa biu -Ɂə -ntəɁ bɨkur -tʼüŋ sʼitə -Ɂhan -sa катер -[GEN] шум -ACC услышать -INF уйти -PF -3PL.R сеть -ACC.PL.3PL снимать -INTENT -INF cutter -[GEN] noise -ACC hear -INF go.away -PF -3PL.R net -ACC.PL.3PL take.away -INTENT -INF n -n.case n -n.case v -v.inf v -v.tense -v.pn n -n.case-poss v -v.deriv -v.inf Уехали снимать сети, услышав катер. 69.427 SM-06_sluchaj.009 Бӱӱтəндатəˀ моторəтəну. Бӱӱтəндатəˀ моторəтəну. BüütəndatəɁ motorətənu. BüütəndatəɁ motorətənu. BüütəndatəɁ motorətənu. büü -tə -nda -təɁ motorə -tənu уйти -IMPF -PRAES -3PL.R моторная.лодка -LOC go.away -IMPF -PRAES -3PL.R motor.boat -LOC biu -ntə -ntu -ntəɁ motorə -ntənu уйти -IMPF -PRAES -3PL.R моторная.лодка -LOC go.away -IMPF -PRAES -3PL.R motor.boat -LOC v -v.deriv -v.tense -v.pn n -n.case Уезжают на моторке. 72.116 SM-06_sluchaj.010 И случайно второпях чиминьси, чиминьси… əəə əндыˀə на ход завелись [хеӡытыриаадимоторəмтуӈ сойбуəбтаˀаˀ]. И случайно второпях чиминьси, чиминьси… əəə əндыˀə на ход завелись [хеӡытыриаади моторəмтуӈ сойбуəбтаˀаˀ]. I slutʼajno vtoropʼah tʼiminʼsʼi, tʼiminʼsʼi… əəə əndɨɁə na hod zavʼelʼisʼ [heðɨtɨri͡aadʼi motorəmtuŋ sojbuəbtaɁaɁ]. I slutʼajno vtoropʼah tʼiminʼsʼi, tʼiminʼsʼi… əəə əndɨɁə na hod zavʼelʼisʼ [heðɨtɨri͡aadʼi motorəmtuŋ sojbuəbtaɁaɁ]. I slutʼajno vtoropʼah tʼiminʼsʼi, tʼiminʼsʼi… əəə əndɨɁə na hod *** *** *** tʼimi -nʼ -sʼi tʼimi -nʼ -sʼi əəə əndɨ -Ɂə *** *** *** *** *** спешить .Vc -INF спешить .Vc -INF /// это.самое -PF .3SG.S *** *** *** *** *** hurry .Vc -INF hurry .Vc -INF /// sort.of -PF .3SG.S *** *** *** *** *** tʼimə - -sa tʼimə - -sa əə əntɨ -Ɂə -∅ *** *** *** *** *** спешить -[Vc] -INF спешить -[Vc] -INF /// это.самое -PF -[3SG.S] *** *** *** *** *** hurry -[Vc] -INF hurry -[Vc] -INF /// sort.of -PF -[3SG.S] *** *** *** *** *** v -deriv -v.inf v -deriv -v.inf hesitation n|v -v.tense -v.pn *** *** zavʼelʼisʼ [heðɨtɨri͡aadʼi motorəmtuŋ sojbuəbtaɁaɁ]. *** heðɨtɨ -ri͡aa -dʼi motorə -mtuŋ sojbu -bta -Ɂa *** идти -LIM -INF моторная.лодка -ACC.3PL звук -Və -CAUS -PF -3PL.S *** go -LIM -INF motor.boat -ACC.3PL sound -Və -CAUS -PF -3PL.S *** hetɨtɨ -raa -sa motorə -mtuŋ sojbu -btu -Ɂə *** идти -LIM -INF моторная.лодка -ACC.3PL звук -Və -CAUS -PF -3PL.S *** go -LIM -INF motor.boat -ACC.3PL sound -Və -CAUS -PF -3PL.S *** v -cl -v.inf n -n.case-poss n -n.deriv.v -v.deriv -v.tense -v.pn Второпях... прямо на ходу завели мотор. То, что в квадратных скобках, добавлено при расшифровке другим информантом (переведено на нганасанский то, что было сказано по-русски). 90.429 SM-06_sluchaj.011 Тəндiче тахариаиˀ /кəмса/ кəмсальмӱдюˀəˀ бəньдеˀ бытə, тəтəˀ нюəˀ. Тəндiче тахариаиˀ кəмсальмӱдюˀəˀ бəньдеˀ бытə, тəтəˀ нюəˀ. Tənditʼə tahari͡aiɁ kəmsalʼmüdʼüɁəɁ bənʼdʼəɁ bɨtə, tətəɁ nʼüəɁ. Tənditʼə tahari͡aiɁ /kəmsa/ kəmsalʼmüdʼüɁəɁ bənʼdʼəɁ bɨtə, tətəɁ nʼüəɁ. Tənditʼə tahari͡aiɁ /kəmsa/ kəmsalʼmüdʼüɁəɁ təndi -tʼə tahari͡aiɁ /// kəmsalʼ -müdʼ -üɁə тот -NOM.PL.2SG теперь /// накрениться -MOMENT -PF -3PL.S that -NOM.PL.2SG now /// lie.over -MOMENT -PF -3PL.S -tʼə tahari͡aiɁ /// kəmsalʼ -müɁ -Ɂə тот -NOM.PL.2SG теперь /// накрениться -MOMENT -PF -3PL.S that -NOM.PL.2SG now /// lie.over -MOMENT -PF -3PL.S pr -n.case-poss adv ll v -v.deriv -v.tense -v.pn bənʼdʼəɁ bɨtə, tətəɁ nʼüəɁ. bənʼdʼə -tə tətə nʼüə весь -NOM.PL вода -LAT тот -NOM.PL ребенок -NOM.PL all -NOM.PL water -LAT that -NOM.PL child -NOM.PL bənsə bɨɁ -ntə nʼüə весь -NOM.PL вода -LAT тот -NOM.PL ребенок -NOM.PL all -NOM.PL water -LAT that -NOM.PL child -NOM.PL adj -n.number n -n.case pr -n.number n -n.number И они накренились (лодка у них), все в воду, эти ребята. 97.700 SM-06_sluchaj.012 Ӈəнтумтуӈ кунтəгу кəмиаˀхуаӡуˀ. Ӈəнтумтуӈ кунтəгу кəмиаˀхуаӡуˀ. Ŋəntumtuŋ kuntəgu kəmi͡aɁhu͡aðuɁ. Ŋəntumtuŋ kuntəgu kəmi͡aɁhu͡aðuɁ. Ŋəntumtuŋ kuntəgu kəmi͡aɁhu͡aðuɁ. ŋəntu -mtuŋ kuntəgu kəmi͡a -hu͡aðu лодка -ACC.3PL долго .LATADV взять -VGS -INFER -3PL.S boat -ACC.3PL long .LATADV take -VGS -INFER -3PL.S ŋəntu -mtuŋ kuntəgu - kəmə -hatu лодка -ACC.3PL долго -[LATADV] взять -VGS -INFER -3PL.S boat -ACC.3PL long -[LATADV] take -VGS -INFER -3PL.S n -n.case-poss adv -adv.case v -n.deriv.v -v.mood -v.pn Долго, оказывается, они держались за лодку. 100.816 SM-06_sluchaj.013 Дюӡачуӈ курəгуиˀ бəньдеˀ ӈануə бəндуˀуа ногайчусуəˀ. Дюӡачуӈ курəгуиˀ бəньдеˀ ӈануə бəндуˀуа ногайчусуəˀ. Dʼüðatʼüŋ kurəguiɁ bənʼdʼəɁ ŋanuə bənduɁu͡a nogajtʼüsuəɁ. Dʼüðatʼüŋ kurəguiɁ bənʼdʼəɁ ŋanuə bənduɁu͡a nogajtʼüsuəɁ. Dʼüðatʼüŋ kurəguiɁ bənʼdʼəɁ ŋanuə bənduɁu͡a nogajtʼüsuəɁ. dʼüða -tʼüŋ kurəgui bənʼdʼə ŋanuə bəndu -Ɂu͡a nogajtʼü -suə рука -NOM.PL.3PL даже -GEN.PL весь -NOM.PL настоящий вверху -LATPRON быть.поднятым -PRAET -3PL.S hand -NOM.PL.3PL even -GEN.PL all -NOM.PL real above -LATPRON be.raised -PRAET -3PL.S dʼütü -tʼüŋ kurəgu bənsə ŋanuə bəntu -Ɂa nogajtʼü -suə рука -NOM.PL.3PL даже -GEN.PL весь -NOM.PL настоящий вверху -LATPRON быть.поднятым -PRAET -3PL.S hand -NOM.PL.3PL even -GEN.PL all -NOM.PL real above -LATPRON be.raised -PRAET -3PL.S n -n.case-poss adv -n.case adj -n.number adj adv -pr.case v -v.tense -v.pn Руки у всех были подняты наверх. 103.832 SM-06_sluchaj.014 Ӈəнтумтуӈ кəмиадяˀмуəӡуӈ. Ӈəнтумтуӈ кəмиадяˀмуəӡуӈ. Ŋəntumtuŋ kəmi͡adʼaɁmuəðuŋ. Ŋəntumtuŋ kəmi͡adʼaɁmuəðuŋ. Ŋəntumtuŋ kəmi͡adʼaɁmuəðuŋ. ŋəntu -mtuŋ kəmi͡a -dʼ -aɁmuə -ðuŋ лодка -ACC.3PL взять -VGS -VNPF -NOM.3PL boat -ACC.3PL take -VGS -VNPF -NOM.3Pl ŋəntu -mtuŋ kəmə -Ɂmuə -tuŋ лодка -ACC.3PL взять -VGS -VNPF -NOM.3PL boat -ACC.3PL take -VGS -VNPF -NOM.3Pl n -n.case-poss v -n.deriv.v -v.nmnz -n.case-poss Так как (долго) держались за лодку. 105.650 SM-06_sluchaj.015 Тəнiˀиа койбубаӡуˀ курəгуиˀ нюəˀ тəтəˀ. Тəнiˀиа койбубаӡуˀ курəгуиˀ нюəˀ тəтəˀ. TəniɁi͡a kojbubaðuɁ kurəguiɁ nʼüəɁ tətəɁ. TəniɁi͡a kojbubaðuɁ kurəguiɁ nʼüəɁ tətəɁ. TəniɁi͡a kojbubaðuɁ kurəguiɁ nʼüəɁ tətəɁ. təniɁi͡a kojbu -baðu kurəgui nʼüə tətə так окоченеть -INFER -3PL.S даже -GEN.PL ребенок -NOM.PL тот -NOM.PL so grow.numb -INFER -3PL.S even -GEN.PL child -NOM.PL that -NOM.PL təniɁi͡a kojbu -hatu kurəgu nʼüə так окоченеть -INFER -3PL.S даже -GEN.PL ребенок -NOM.PL тот -NOM.PL so grow.numb -INFER -3PL.S even -GEN.PL child -NOM.PL that -NOM.PL adv v -v.mood -v.pn adv -n.case n -n.number pr -n.number Так они одеревенели (окоченели) эти парни. 109.458 SM-06_sluchaj.016 Мəнə тəə чухəны… тəндə нерəны нилыдиəм Дебакуə Туркаˀатəну. Мəнə тəə чухəны… тəндə нерəны нилыдиəм Дебакуə Туркаˀатəну. Mənə təə tʼühənɨ… təndə nʼerənɨ nʼilɨdʼiəm Dʼebakuə TurkaɁatənu. Mənə təə tʼühənɨ… təndə nʼerənɨ nʼilɨdʼiəm Dʼebakuə TurkaɁatənu. Mənə təə tʼühənɨ… təndə nʼerənɨ nʼilɨdʼiəm Dʼebakuə TurkaɁatənu. mənə təə tʼühə -nɨ təndə nʼerə -nɨ nʼilɨ -dʼiə -m dʼebakuə turka -Ɂa -tənu я тот .GEN пора -LOCADV тот .GEN перед -LOCADV жить -PRAET -1SG.S красный .GEN озеро -AUGM -LOC I that .GEN time -LOCADV that .GEN before -LOCADV live -PRAET -1SG.S red .GEN lake -AUGM -LOC mənə - tʼühə -nu - nʼerə -nu nʼilɨ -suə -m dʼebakuə - turku -Ɂa -ntənu я тот -[GEN] пора -LOCADV тот -[GEN] перед -LOCADV жить -PRAET -1SG.S красный -[GEN] озеро -AUGM -LOC I that -[GEN] time -LOCADV that -[GEN] before -LOCADV live -PRAET -1SG.S red -[GEN] lake -AUGM -LOC pr pr -n.case advn -adv.case pr -n.case pp -adv.case v -v.tense -v.pn adj -n.case n -n.deriv -n.case Я в то время до этого жила на Красном Озере. 114.439 SM-06_sluchaj.017 Мибтiне маараине тəнi коусуəˀ. Мибтiне маараине тəнi коусуəˀ. Mibtinʼə maarainʼə təni kousuəɁ. Mibtinʼə maarainʼə təni kousuəɁ. Mibtinʼə maarainʼə təni kousuəɁ. mibti -nʼə maa -rai -nʼə -ni kou -suə вещь -NOM.PL.1SG что -LIM -NOM.PL.1SG тот -LOCADV оставить .Vc -PRAET -3PL.S thing -NOM.PL.1SG what -LIM -NOM.PL.1SG that -LOCADV leave .Vc -PRAET -3PL.S mibti -nʼə maa -raa -nʼə -nu koi - -suə вещь -NOM.PL.1SG что -LIM -NOM.PL.1SG тот -LOCADV оставить -[Vc] -PRAET -3PL.S thing -NOM.PL.1SG what -LIM -NOM.PL.1SG that -LOCADV leave -[Vc] -PRAET -3PL.S n -n.case-poss pr -cl -n.case-poss pr -adv.case v -deriv -v.tense -v.pn Вещи мои кое-какие там оставались. 117.247 SM-06_sluchaj.018 Тəндiне хуудисы коныдиəм моторəтəну. Тəндiне хуудисы коныдиəм моторəтəну. Təndinʼə huudʼisɨ konɨdʼiəm motorətənu. Təndinʼə huudʼisɨ konɨdʼiəm motorətənu. Təndinʼə huudʼisɨ konɨdʼiəm motorətənu. təndi -nʼə huudʼi -sɨ konɨ -dʼiə -m motorə -tənu тот -ACC.PL.1SG идти.за -INF пойти -PRAET -1SG.S моторная.лодка -LOC that -ACC.PL.1SG go.for -INF go -PRAET -1SG.S motor.boat -LOC -nʼə huudʼi -sa konɨ -suə -m motorə -ntənu тот -ACC.PL.1SG идти.за -INF пойти -PRAET -1SG.S моторная.лодка -LOC that -ACC.PL.1SG go.for -INF go -PRAET -1SG.S motor.boat -LOC pr -n.case-poss v -v.inf v -v.tense -v.pn n -n.case За этими ездила на моторке (когда это случилось). 119.339 SM-06_sluchaj.019 Корукитə — с поселка. Корукитə — с поселка. Korukitə — s posʼəlka. Korukitə — s posʼəlka. Korukitə s posʼəlka. koru -kitə *** *** дом -ABL.PL *** *** house -ABL.PL *** *** koruɁ -kitə *** *** дом -ABL.PL *** *** house -ABL.PL *** *** n -n.case n/a *** *** С поселка. 123.377 SM-06_sluchaj.020 Качемиˀəмə — мааӈуна туу ӈəндуй нəньдиты. Качемиˀəмə — мааӈуна туу ӈəндуй нəньдиты. KatʼəmiɁəmə — maaŋuna tuu ŋənduj nənʼdʼitɨ. KatʼəmiɁəmə — maaŋuna tuu ŋənduj nənʼdʼitɨ. KatʼəmiɁəmə maaŋuna tuu ŋənduj nənʼdʼitɨ. katʼəmi -Ɂə -mə maaŋuna tuu ŋənduj nənʼdʼi -tɨ увидеть -PF -1SG.O что.такое.D огонь .GEN лодка стоять -PRAES .3SG.S see -PF -1SG.O what.for fire .GEN boat stand -PRAES .3SG.S katʼəmə -Ɂə -mə maaŋuna tuj - ŋəntu nənsɨ -ntu -∅ увидеть -PF -1SG.O что.такое.D огонь -[GEN] лодка стоять -PRAES -[3SG.S] see -PF -1SG.O what.for fire -[GEN] boat stand -PRAES -[3SG.S] v -v.tense -v.pn n/a n n -n.case n v -v.tense -v.pn Смотрю — катер стоит. 129.018 SM-06_sluchaj.021 Тəндə туу ӈəнту намəəны кəриˀəмыˀ. Тəндə туу ӈəнту намəəны кəриˀəмыˀ. Təndə tuu ŋəntu naməənɨ kəriɁəmɨɁ. Təndə tuu ŋəntu naməənɨ kəriɁəmɨɁ. Təndə tuu ŋəntu naməənɨ kəriɁəmɨɁ. təndə tuu ŋəntu na -məənɨ kəri -Ɂə -mɨɁ тот .GEN огонь .GEN лодка .GEN около -PROLADV причалить -PF -1PL.S/O that .GEN fire .GEN boat .GEN near -PROLADV moor -PF -1PL.S/O - tuj - ŋəntu - na -məənu kərə -Ɂə -muɁ тот -[GEN] огонь -[GEN] лодка -[GEN] около -PROLADV причалить -PF -1PL.S/O that -[GEN] fire -[GEN] boat -[GEN] near -PROLADV moor -PF -1PL.S/O pr -n.case n -n.case n -n.case pp -adv.case v -v.tense -v.pn Возле этого катера причалили. 131.449 SM-06_sluchaj.022 Тəтəˀ люəˀсаˀ тахариаа мəли ӈануə нунянтундуˀ. Тəтəˀ люəˀсаˀ тахариаа мəли ӈануə нунянтундуˀ. TətəɁ lʼüəɁsaɁ tahari͡aa məlʼi ŋanuə nunʼantunduɁ. TətəɁ lʼüəɁsaɁ tahari͡aa məlʼi ŋanuə nunʼantunduɁ. TətəɁ lʼüəɁsaɁ tahari͡aa məlʼi ŋanuə nunʼantunduɁ. tətə lʼüəɁsa tahari͡aa məlʼi ŋanuə nunʼantu -ndu тот -NOM.PL русский -NOM.PL теперь совсем настоящий быть.грустным -PRAES -3PL.S that -NOM.PL Russian -NOM.PL now quite real be.sad -PRAES -3PL.S lʼüəɁsa tahari͡aa məlʼiɁ ŋanuə nunʼantu -ntu тот -NOM.PL русский -NOM.PL теперь совсем настоящий быть.грустным -PRAES -3PL.S that -NOM.PL Russian -NOM.PL now quite real be.sad -PRAES -3PL.S pr -n.number n -n.number adv adv adj v -v.tense -v.pn Эти русские такие все очень угрюмые (грустные, опечаленные). 133.834 SM-06_sluchaj.023 Маадя тəнiˀиайӈуруˀ, маадя нунянтуӈуруˀ тəнiˀиа? Маадя тəнiˀиайӈуруˀ, маадя нунянтуӈуруˀ тəнiˀиа? Maadʼa təniɁi͡ajŋuruɁ, maadʼa nunʼantuŋuruɁ təniɁi͡a? Maadʼa təniɁi͡ajŋuruɁ, maadʼa nunʼantuŋuruɁ təniɁi͡a? Maadʼa təniɁi͡ajŋuruɁ, maadʼa nunʼantuŋuruɁ təniɁi͡a? maadʼa təniɁi͡a -j -ŋu -ruɁ maadʼa nunʼantu -ŋu -ruɁ təniɁi͡a почему так -быть -INTERR -2PL.S/O почему быть.грустным -INTERR -2PL.S/O так why so -be -INTERR -2PL.S/O why be.sad -INTERR -2PL.S/O so maadʼa təniɁi͡a -ij -ŋu -ruɁ maadʼa nunʼantu -ŋu -ruɁ təniɁi͡a почему так -быть -INTERR -2PL.S/O почему быть.грустным -INTERR -2PL.S/O так why so -be -INTERR -2PL.S/O why be.sad -INTERR -2PL.S/O so pr adv -v -v.mood -v.pn pr v -v.mood -v.pn adv Что случилось, что с вами? 138.273 SM-06_sluchaj.024 Тəтi несчастный случай, лыкумуˀəˀ такəəˀ нюəˀ. Тəтi несчастный случай, лыкумуˀəˀ такəəˀ нюəˀ. Təti nʼestʼastnɨj slutʼaj, lɨkumuɁəɁ takəəɁ nʼüəɁ. Təti nʼestʼastnɨj slutʼaj, lɨkumuɁəɁ takəəɁ nʼüəɁ. Təti nʼestʼastnɨj slutʼaj, lɨkumuɁəɁ takəəɁ nʼüəɁ. təti *** *** lɨku -m -uɁə takəə nʼüə тот *** *** беда -Vm -PF -3PL.S тот.дальний -NOM.PL ребенок -NOM.PL that *** *** trouble -Vm -PF -3PL.S that.remote -NOM.PL child -NOM.PL *** *** lɨku -m -Ɂə takəə nʼüə тот *** *** беда -Vm -PF -3PL.S тот.дальний -NOM.PL ребенок -NOM.PL that *** *** trouble -Vm -PF -3PL.S that.remote -NOM.PL child -NOM.PL pr *** *** n -deriv.v -v.tense -v.pn pr -n.number n -n.number Несчастный случай, утонули те ребята. 142.201 SM-06_sluchaj.025 Нюəˀ лыкумуˀəˀ такəə коруӡə черəˀ. Нюəˀ лыкумуˀəˀ такəə коруӡə черəˀ. NʼüəɁ lɨkumuɁəɁ takəə koruðə tʼerəɁ. NʼüəɁ lɨkumuɁəɁ takəə koruðə tʼerəɁ. NʼüəɁ lɨkumuɁəɁ takəə koruðə tʼerəɁ. nʼüə lɨku -m -uɁə takəə koruð tʼerə ребенок -NOM.PL беда -Vm -PF -3PL.S тот.дальний .GEN дом .GEN житель -NOM.PL child -NOM.PL trouble -Vm -PF -3PL.S that.remote .GEN house .GEN dweller -NOM.PL nʼüə lɨku -m -Ɂə takəə - koruɁ - tʼerə ребенок -NOM.PL беда -Vm -PF -3PL.S тот.дальний -[GEN] дом -[GEN] житель -NOM.PL child -NOM.PL trouble -Vm -PF -3PL.S that.remote -[GEN] house -[GEN] dweller -NOM.PL n -n.number n -deriv.v -v.tense -v.pn pr -n.case n -n.case n -n.number Утонули парни, жившие вон в том доме. 145.208 SM-06_sluchaj.026 Такəə ӈəндуйчуӈ ӈəӡӱӈӱрə такəə туркаˀатə. Такəə ӈəндуйчуӈ ӈəӡӱӈӱрə такəə туркаˀатə. Takəə ŋəndujtʼüŋ ŋəðüŋürə takəə turkaɁatə. Takəə ŋəndujtʼüŋ ŋəðüŋürə takəə turkaɁatə. Takəə ŋəndujtʼüŋ ŋəðüŋürə takəə turkaɁatə. takəə ŋənduj -tʼüŋ ŋəðü -ŋü -rə takəə turka -Ɂa -tə тот.дальний .ACC лодка -AСС.3PL увидеть .Vc -INTERR -2SG.O тот.дальний .GEN озеро -AUGM -LAT that.remote .ACC boat -ACC.3Pl see .Vc -INTERR -2SG.O that.remote .GEN lake -AUGM -LAT takəə - ŋəntu -tuŋ ŋətə - -ŋu -rə takəə - turku -Ɂa -ntə тот.дальний -[ACC] лодка -AСС.3PL увидеть -[Vc] -INTERR -2SG.O тот.дальний -[GEN] озеро -AUGM -LAT that.remote -[ACC] boat -ACC.3Pl see -[Vc] -INTERR -2SG.O that.remote -[GEN] lake -AUGM -LAT pr -n.case n -n.case-poss v -deriv -v.mood -v.pn pr -n.case n -n.deriv -n.case Вон видишь их лодку там на озере. 152.346 SM-06_sluchaj.027 Тəнiˀиа /хелы…/ хиəратə хурсəрырыˀəмыˀ коруӡуˀ дя мунудя ӈанаˀсанəй басəӈуруˀ таанiəйкорутiəй. Тəнiˀиа хиəратə хурсəрырыˀəмыˀ коруӡуˀ дя мунудя ӈанаˀсанəй басəӈуруˀ таанiəй корутiəй. TəniɁi͡a hiəratə hursərɨrɨɁəmɨɁ koruðuɁ dʼa munudʼa ŋanaɁsanəj basəŋuruɁ taaniəj korutiəj. TəniɁi͡a /helɨ…/ hiəratə hursərɨrɨɁəmɨɁ koruðuɁ dʼa munudʼa ŋanaɁsanəj basəŋuruɁ taaniəj korutiəj. TəniɁi͡a /helɨ…/ hiəratə hursərɨrɨɁəmɨɁ koruðuɁ dʼa təniɁi͡a /helɨ/ hiəratə hursə -rɨ -rɨ -Ɂə -mɨɁ koruð -uɁ dʼa так /некоторый/ обратно вернуться -PASS -CAUS -PF -1PL.S/O дом -GEN.PL ALL so /some/ back come.back -PASS -CAUS -PF -1PL.S/O house -GEN.PL ALL təniɁi͡a /helɨ/ hiəraatə hursə -ru -ru -Ɂə -muɁ koruɁ dʼa так /некоторый/ обратно вернуться -PASS -CAUS -PF -1PL.S/O дом -GEN.PL ALL so /some/ back come.back -PASS -CAUS -PF -1PL.S/O house -GEN.PL ALL adv /adj/ adv v -v.deriv -v.deriv -v.tense -v.pn n -n.case pp munudʼa ŋanaɁsanəj basəŋuruɁ taaniəj munu -dʼa ŋanaɁsan -əj basə -ŋu -ruɁ taa -ni -j говорить -INF человек -ACC.PL сообщить -IMP -2PL.S/O тот -LOCPRON -ADJ -ACC.PL say -INF man -ACC.PL let.know -IMP -2PL.S/O that.remote -LOCPRON -ADJ -ACC.PL munu -sa ŋanaɁsaⁿ -j basə -ŋu -ruɁ taa -ni -j говорить -INF человек -ACC.PL сообщить -IMP -2PL.S/O тот -LOCPRON -ADJ -ACC.PL say -INF man -ACC.PL let.know -IMP -2PL.S/O that.remote -LOCPRON -ADJ -ACC.PL v -v.inf n -n.case v -v.mood -v.pn pr -pr.case -n.deriv.adj -n.case korutiəj. koru -tiə -j дом -PTPRAES -ACC.PL house -PTPRAES -ACC.PL koruɁ -ntuə -j дом -PTPRAES -ACC.PL house -PTPRAES -ACC.PL n -v.nf -n.case И так нас вернули обратно в поселок, сказали нам — людям сообщите, которые находятся в поселке. 160.425 SM-06_sluchaj.028 Управляющий сылыˀ бəньдикааˀ туйӈəəˀ. Управляющий сылыˀ бəньдикааˀ туйӈəəˀ. Upravlʼajushchij sɨlɨɁ bənʼdʼikaaɁ tujŋəəɁ. Upravlʼajushchij sɨlɨɁ bənʼdʼikaaɁ tujŋəəɁ. Upravlʼajushchij sɨlɨɁ bənʼdʼikaaɁ tujŋəəɁ. upravlʼajushchij sɨlɨ bənʼdʼi -ka -a tuj -ŋəə управляющий (Р) .NOM кто -NOM.PL весь -D3 -ADJ -NOM.PL прийти -IMP -3PL.S manager (R) .NOM who -NOM.PL all -D3 -ADJ -NOM.PL come -IMP -3PL.S upravlʼajushchij -∅ sɨlɨ bənsə -ka tuj -ŋəə управляющий (Р) -[NOM] кто -NOM.PL весь -D3 -ADJ -NOM.PL прийти -IMP -3PL.S manager (R) -[NOM] who -NOM.PL all -D3 -ADJ -NOM.PL come -IMP -3PL.S n -n.case pn -n.number adj -deriv -n.deriv.adj -n.number v -v.mood -v.pn Управляющий и все там пускай приезжают. 164.128 SM-06_sluchaj.029 Тəнiˀиа канӱче моторə бииˀиаиӡə Дебакуə Туркаˀа дя /на поиски/ хуутəхиасы. Тəнiˀиа канӱче моторə бииˀиаиӡə Дебакуə Туркаˀа дя хуутəхиасы. TəniɁi͡a kanütʼə motorə biiɁi͡aiðə Dʼebakuə TurkaɁa dʼa huutəhi͡asɨ. TəniɁi͡a kanütʼə motorə biiɁi͡aiðə Dʼebakuə TurkaɁa dʼa /na poiski/ huutəhi͡asɨ. TəniɁi͡a kanütʼə motorə biiɁi͡aiðə Dʼebakuə TurkaɁa dʼa təniɁi͡a kanü -tʼə motorə bii -Ɂi͡ai -ðə dʼebakuə turka -Ɂa dʼa так сколько -EMPH1 моторная.лодка .NOM уйти -PF -3SG.R красный .GEN озеро -AUGM .GEN ALL so how.many -EMPH1 motor.boat .NOM go.away -PF -3SG.R red .GEN lake -AUGM .GEN ALL təniɁi͡a kanə -tʼə motorə -∅ biu -Ɂə -tə dʼebakuə - turku -Ɂa - dʼa так сколько -EMPH1 моторная.лодка -[NOM] уйти -PF -3SG.R красный -[GEN] озеро -AUGM -[GEN] ALL so how.many -EMPH1 motor.boat -[NOM] go.away -PF -3SG.R red -[GEN] lake -AUGM -[GEN] ALL adv pr -cl n -n.case v -v.tense -v.pn adj -n.case n -n.deriv -n.case pp /na poiski/ huutəhi͡asɨ. *** *** huu -tə -Ɂhan -sɨ *** *** искать -IMPF -INTENT -INF *** *** look.for -IMPF -INTENT -INF *** *** huj -ntə -Ɂhan -sa *** *** искать -IMPF -INTENT -INF *** *** look.for -IMPF -INTENT -INF *** *** v -v.deriv -v.deriv -v.inf Так несколько лодок уехало на Красное озеро на поиски. 171.028 SM-06_sluchaj.030 Хуутəхиасы, тəндəй нюəй хуурсы. Хуутəхиасы, тəндəй нюəй хуурсы. Huutəhi͡asɨ, təndəj nʼüəj huursɨ. Huutəhi͡asɨ, təndəj nʼüəj huursɨ. Huutəhi͡asɨ, təndəj nʼüəj huursɨ. huu -tə -Ɂhan -sɨ təndə -j nʼüə -j huur -sɨ искать -IMPF -INTENT -INF тот -ACC.PL ребенок -ACC.PL искать -INF look.for -IMPF -INTENT -INF that -ACC.PL child -ACC.PL look.for -INF huj -ntə -Ɂhan -sa -j nʼüə -j huur -sa искать -IMPF -INTENT -INF тот -ACC.PL ребенок -ACC.PL искать -INF look.for -IMPF -INTENT -INF that -ACC.PL child -ACC.PL look.for -INF v -v.deriv -v.deriv -v.inf pr -n.case n -n.case v -v.inf Этих ребят искать. 176.425 SM-06_sluchaj.031 Тə-тə, тахариабиˀ /нерəбтӱкӱˀ…/ нимə хонтыə банту тəисюə деӈкуə банӱˀə, тəтi бəйкаˀа. Тə-тə, тахариабиˀ нимə хонтыə банту тəисюə деӈкуə банӱˀə, тəтi бəйкаˀа. Tə-tə, tahari͡abiɁ nʼimə hontɨə bantu təisʼüə dʼeŋkuə banüɁə, təti bəjkaɁa. Tə-tə, tahari͡abiɁ /nʼerəbtüküɁ…/ nʼimə hontɨə bantu təisʼüə dʼeŋkuə banüɁə, təti bəjkaɁa. Tə- tə, tahari͡abiɁ /nʼerəbtüküɁ…/ nʼimə hontɨə bantu təisʼüə tahari͡abiɁ /nʼerəbtüküɁ/ nʼim hon -tɨə ban -tu təi -sʼüə ну ну сейчас /сначала/ имя .ACC иметь -PTPRAES .NOM собака -NOM.3SG иметься -PRAET .3SG.S well well now /at.first/ name .ACC have -PTPRAES .NOM dog -NOM.3SG be.available -PRAET .3SG.S tahari͡abiɁ /nʼerəbtiküɁ/ nʼim - hon -ntuə -∅ ban -tu təij -suə -∅ ну ну сейчас /сначала/ имя -[ACC] иметь -PTPRAES -[NOM] собака -NOM.3SG иметься -PRAET -[3SG.S] well well now /at.first/ name -[ACC] have -PTPRAES -[NOM] dog -NOM.3SG be.available -PRAET -[3SG.S] interj interj adv /adv/ n -n.case v -v.nf -n.case n -n.case-poss v -v.tense -v.pn dʼeŋkuə banüɁə, təti bəjkaɁa. dʼeŋkuə ban -üɁə təti bəjkaɁa белый .NOM собака -AUGM .NOM тот .GEN старик .GEN white .NOM dog -AUGM .NOM that .GEN old.man .GEN dʼeŋkuə -∅ ban -Ɂa -∅ - bəjkaɁa - белый -[NOM] собака -AUGM -[NOM] тот -[GEN] старик -[GEN] white -[NOM] dog -AUGM -[NOM] that -[GEN] old.man -[GEN] adv -n.case n -n.deriv -n.case pr -n.case n -n.case Была у старика сначала хорошая известная белая собака (с хорошим именем). 186.417 SM-06_sluchaj.032 Бəйкаˀа Бинитаси. Бəйкаˀа Бинитаси. BəjkaɁa Binʼitasʼi. BəjkaɁa Binʼitasʼi. BəjkaɁa Binʼitasʼi. bəjkaɁa Binʼitasʼi старик .NOM Бинитаси .NOM old.man .NOM Binitasi .NOM bəjkaɁa -∅ BɨnɨɁtəɁsʼi -∅ старик -[NOM] Бинитаси -[NOM] old.man -[NOM] Binitasi -[NOM] n -n.case propr -n.case У старик Бинитаси. 190.473 SM-06_sluchaj.033 Банəмту сюкӱӡаˀаӡу тахариаа буəгəлыӡəй ӈантəмəгəся банəмту мӱтəмиˀə Дебакуə туркаˀа нянтə ися. Банəмту сюкӱӡаˀаӡу тахариаа буəгəлыӡəй ӈантəмəгəся банəмту мӱтəмиˀə Дебакуə туркаˀа нянтə ися. Banəmtu sʼüküðaɁaðu tahari͡aa buəgəlɨðəj ŋantəməgəsʼa banəmtu mütəmiɁə Dʼebakuə turkaɁa nʼantə isʼa. Banəmtu sʼüküðaɁaðu tahari͡aa buəgəlɨðəj ŋantəməgəsʼa banəmtu mütəmiɁə Dʼebakuə turkaɁa nʼantə isʼa. Banəmtu sʼüküðaɁaðu tahari͡aa buəgəlɨðəj ŋantəməgəsʼa banəmtu ban -əmtu sʼüküða -Ɂa -ðu tahari͡aa buəgəlɨðə -j ŋantəmə -gə -sʼa ban -əmtu собака -ACC.3SG задушить -PF -3SG.O теперь хорошие.слова -ACC.PL молиться -ITER -INF собака -ACC.3SG dog -ACC.3SG strangle -PF -3SG.O now good.words -ACC.PL pray -ITER -INF dog -ACC.3SG ban -mtu sʼüküðü -Ɂə -tu tahari͡aa buəgəlɨðə -j ŋantəmə -kə -sa ban -mtu собака -ACC.3SG задушить -PF -3SG.O теперь хорошие.слова -ACC.PL молиться -ITER -INF собака -ACC.3SG dog -ACC.3SG strangle -PF -3SG.O now good.words -ACC.PL pray -ITER -INF dog -ACC.3SG n -n.case-poss v -v.tense -v.pn adv n -n.case v -v.deriv -v.inf n -n.case-poss mütəmiɁə Dʼebakuə turkaɁa nʼantə isʼa. mütəmi -Ɂə dʼebakuə turka -Ɂa nʼa -ntə i -sʼa послать -PF .3SG.S красный .GEN озеро -AUGM .GEN друг -LAT быть -INF send -PF .3SG.S red .GEN lake -AUGM .GEN friend -LAT be -INF mütəmə -Ɂə -∅ dʼebakuə - turku -Ɂa - nʼa -ntə ij -sa послать -PF -[3SG.S] красный -[GEN] озеро -AUGM -[GEN] друг -LAT быть -INF send -PF -[3SG.S] red -[GEN] lake -AUGM -[GEN] friend -LAT be -INF v -v.tense -v.pn adj -n.case n -n.deriv -n.case n -n.case v -v.inf Собаку придушил (веревкой), говорить стал по-умелому (с хорошими словами) и отправил свою собаку на дно этого озера (Красному озеру в подарок). 199.800 SM-06_sluchaj.034 Нюəˀкӱнə сяхыгəльчеˀ тəӡуˀ. Нюəˀкӱнə сяхыгəльчеˀ тəӡуˀ. NʼüəɁkünə sʼahɨgəlʼtʼəɁ təðuɁ. NʼüəɁkünə sʼahɨgəlʼtʼəɁ təðuɁ. NʼüəɁkünə sʼahɨgəlʼtʼəɁ təðuɁ. nʼüə -Ɂkü -nə sʼahɨ -gəlʼtʼə təðu ребенок -DIM -GEN.PL.1SG тело -EMPH2 -NOM.PL дать -IMP.2SG.S child -DIM -GEN.PL.1SG body -EMPH2 -NOM.PL give -IMP.2SG.S nʼüə -Ɂku -nə sʼahɨ -kəlʼitʼə tətu ребенок -DIM -GEN.PL.1SG тело -EMPH2 -NOM.PL дать -IMP.2SG.S child -DIM -GEN.PL.1SG body -EMPH2 -NOM.PL give -IMP.2SG.S n -n.deriv -n.case-poss n -cl -n.number v -v.mood Детей моих тела хотя бы дай. 202.312 SM-06_sluchaj.035 Нимə хонтыə /// бамə тəӡӱтəндум. Нимə хонтыə бамə тəӡӱтəндум. Nʼimə hontɨə bamə təðütəndum. Nʼimə hontɨə /// bamə təðütəndum. Nʼimə hontɨə /// bamə təðütəndum. nʼim hon -tɨə /// ba -mə təðü -tə -ndu -m имя .ACC иметь -PTPRAES .ACC /// собака -ACC.1SG дать -IMPF -PRAES -1SG.S name .ACC have -PTPRAES .ACC /// dog -ACC.1SG give -IMPF -PRAES -1SG.S nʼim - hon -ntuə - /// ban -mə tətu -ntə -ntu -m имя -[ACC] иметь -PTPRAES -[ACC] /// собака -ACC.1SG дать -IMPF -PRAES -1SG.S name -[ACC] have -PTPRAES -[ACC] /// dog -ACC.1SG give -IMPF -PRAES -1SG.S n -n.case v -v.nf -n.case ll n -n.case-poss v -v.deriv -v.tense -v.pn С хорошим именем (видную собаку, хорошую, красивую) собаку я тебе даю. 208.654 SM-06_sluchaj.036 Тəнiˀиа тахариабиˀ манакӱ /дюркəˀкиˀəмыˀ/ дюркəлəбтыˀəмыˀ ӈуˀəӡə нюəмты някəмиˀəмыˀ /// дюркəбсятəны, ӈонəə дялы буəтундə ӈонəə нюəмты сəхудюˀəмуˀ. Тəнiˀиа тахариабиˀ манакӱ дюркəлəбтыˀəмыˀ ӈуˀəӡə нюəмты някəмиˀəмыˀ дюркəбсятəны, ӈонəə дялы буəтундə ӈонəə нюəмты сəхудюˀəмуˀ. TəniɁi͡a tahari͡abiɁ manakü dʼürkələbtɨɁəmɨɁ ŋuɁəðə nʼüəmtɨ nʼakəmiɁəmɨɁ dʼürkəbsʼatənɨ, ŋonəə dʼalɨ buətundə ŋonəə nʼüəmtɨ səhudʼüɁəmuɁ. TəniɁi͡a tahari͡abiɁ manakü /dʼürkəɁkiɁəmɨɁ/ dʼürkələbtɨɁəmɨɁ ŋuɁəðə nʼüəmtɨ nʼakəmiɁəmɨɁ /// dʼürkəbsʼatənɨ, ŋonəə dʼalɨ buətundə ŋonəə nʼüəmtɨ səhudʼüɁəmuɁ. TəniɁi͡a tahari͡abiɁ manakü /dʼürkəɁkiɁəmɨɁ/ dʼürkələbtɨɁəmɨɁ ŋuɁəðə təniɁi͡a tahari͡abiɁ manakü /dʼürkə -Ɂki -Ɂə -mɨɁ/ dʼürkə -lə -btɨ -Ɂə -mɨɁ ŋuɁəð так сейчас только.что /неводить -RES -PF -1PL.S/O/ неводить -INCH -CAUS -PF -1PL.S/O один .ACC so now just.now /seine -RES -PF -1PL.S/O/ seine -INCH -CAUS -PF -1PL.S/O one .ACC təniɁi͡a tahari͡abiɁ manaküɁ /dʼürkə -Ɂkə -Ɂə -muɁ/ dʼürkə -lə -btu -Ɂə -muɁ ŋuɁəiɁ - так сейчас только.что /неводить -RES -PF -1PL.S/O/ неводить -INCH -CAUS -PF -1PL.S/O один -[ACC] so now just.now /seine -RES -PF -1PL.S/O/ seine -INCH -CAUS -PF -1PL.S/O one -[ACC] adv adv adv /v -v.deriv -v.tense -v.pn/ v -v.deriv -v.deriv -v.tense -v.pn num -n.case nʼüəmtɨ nʼakəmiɁəmɨɁ /// dʼürkəbsʼatənɨ, ŋonəə dʼalɨ nʼüə -mtɨ nʼakəmi -Ɂə -mɨɁ /// dʼürkə -bsʼa -tənɨ ŋonəə dʼalɨ ребенок -ACC.3SG потянуть -PF -1PL.S/O /// неводить -NACT -LOC еще.один .GEN день .GEN child -ACC.3SG draw -PF -1PL.S/O /// seine -NACT -LOC one.more .GEN day .GEN nʼüə -mtu nʼakəmə -Ɂə -muɁ /// dʼürkə -bsaⁿ -ntənu ŋonəə - dʼalɨ - ребенок -ACC.3SG потянуть -PF -1PL.S/O /// неводить -NACT -LOC еще.один -[GEN] день -[GEN] child -ACC.3SG draw -PF -1PL.S/O /// seine -NACT -LOC one.more -[GEN] day -[GEN] n -n.case-poss v -v.tense -v.pn ll v -v.deriv.n -n.case adj -n.case n -n.case buətundə ŋonəə nʼüəmtɨ səhudʼüɁəmuɁ. buə -tu -ndə ŋonəə nʼüə -mtɨ səhudʼ -üɁə -muɁ говорить -VNTEMP1 -LAT еще.один .ACC ребенок -ACC.3SG вытащить -PF -1PL.S/O speak -VNTEMP1 -LAT one.more .ACC child -ACC.3SG pull.out -PF -1PL.S/O buə -ntu -ntə ŋonəə - nʼüə -mtu səhuɁ -Ɂə -muɁ говорить -VNTEMP1 -LAT еще.один -[ACC] ребенок -ACC.3SG вытащить -PF -1PL.S/O speak -VNTEMP1 -LAT one.more -[ACC] child -ACC.3SG pull.out -PF -1PL.S/O v -v.nmnz -n.case adj -n.case n -n.case-poss v -v.tense -v.pn Одного ребенка стали неводить и неводом вытащили одного его сына, еще один день прошел, еще ребенка вытащили. 222.540 SM-06_sluchaj.037 Тахариаа ӈуˀəиˀ тəтi нюəӡы нагəмтуту биркиаиˀ ниныбтыˀыа нюəӡы, кунтəгу дяӈгуйсюə. Тахариаа ӈуˀəиˀ тəтi нюəӡы нагəмтуту биркиаиˀ ниныбтыˀыа нюəӡы, кунтəгу дяӈгуйсюə. Tahari͡aa ŋuɁəiɁ təti nʼüəðɨ nagəmtutu birki͡aiɁ nʼinɨbtɨɁɨ͡a nʼüəðɨ, kuntəgu dʼaŋgujsʼüə. Tahari͡aa ŋuɁəiɁ təti nʼüəðɨ nagəmtutu birki͡aiɁ nʼinɨbtɨɁɨ͡a nʼüəðɨ, kuntəgu dʼaŋgujsʼüə. Tahari͡aa ŋuɁəiɁ təti nʼüəðɨ nagəmtutu birki͡aiɁ tahari͡aa ŋuɁəiɁ təti nʼüə -ðɨ nagə -mtu -tu birki͡aiɁ теперь один тот .NOM ребенок -NOM.3SG три -ORD -NOM.3SG самый now one that .NOM child -NOM.3SG three -ORD -NOM.3SG the most tahari͡aa ŋuɁəiɁ -∅ nʼüə -tu nagür -mtuə -tu birki͡aiɁ теперь один тот -[NOM] ребенок -NOM.3SG три -ORD -NOM.3SG самый now one that -[NOM] child -NOM.3SG three -ORD -NOM.3SG the most adv num pr -n.case n -n.case-poss num -num.deriv -n.case-poss adv nʼinɨbtɨɁɨ͡a nʼüəðɨ, kuntəgu dʼaŋgujsʼüə. nʼinɨ -btɨ -Ɂɨ͡a nʼüə -ðɨ kuntəgu dʼaŋguj -sʼüə старший.брат -SUPERLAT -AUGM .NOM ребенок -NOM.3SG долго отсутствовать -PRAET .3SG.S elder.brother -SUPERLAT -AUGM .NOM child -NOM.3SG long be.absent -PRAET .3SG.S nʼinɨ -btə -Ɂa -∅ nʼüə -tu kuntəgu dʼaŋguj -suə -∅ старший.брат -SUPERLAT -AUGM -[NOM] ребенок -NOM.3SG долго отсутствовать -PRAET -[3SG.S] elder.brother -SUPERLAT -AUGM -[NOM] child -NOM.3SG long be.absent -PRAET -[3SG.S] n -adj.deriv -n.deriv -n.case n -n.case-poss adv v -v.tense -v.pn Теперь один самый старший третий сын долго не могли найти. 228.555 SM-06_sluchaj.038 Канəгӱə, сиӡи неделе бəитəны дяӈгуйсюəдеə. Канəгӱə, сиӡи неделе бəитəны дяӈгуйсюəдеə. Kanəgüə, sʼiði nʼedʼəlʼə bəitənɨ dʼaŋgujsʼüədʼəə. Kanəgüə, sʼiði nʼedʼəlʼə bəitənɨ dʼaŋgujsʼüədʼəə. Kanəgüə, sʼiði nʼedʼəlʼə bəitənɨ dʼaŋgujsʼüədʼəə. kanə -güə sʼiði nʼedʼəlʼə bəi -tənɨ dʼaŋguj -sʼüədʼəə сколько -то1 .GEN два .GEN неделя .GEN срок -LOC отсутствовать -PTPRAET .3SG.S how.many -CL1 .GEN two .GEN week .GEN period -LOC be.absent -PTPRAET .3SG.S kanə -küə - sʼiti - nʼedʼəlʼə - bəi -ntənu dʼaŋguj -suədʼəə -∅ сколько -то1 -[GEN] два -[GEN] неделя -[GEN] срок -LOC отсутствовать -PTPRAET -[3SG.S] how.many -CL1 -[GEN] two -[GEN] week -[GEN] period -LOC be.absent -PTPRAET -[3SG.S] pr -cl -n.case num -n.case n -n.case advn -n.case v -v.nf -v.pn Наверное, две недели его не было. 236.123 SM-06_sluchaj.039 Лəӡисиəӡыӈ хуурəˀ быгуртəны. Лəӡисиəӡыӈ хуурəˀ быгуртəны. Ləðisʼiəðɨŋ huurəɁ bɨgurtənɨ. Ləðisʼiəðɨŋ huurəɁ bɨgurtənɨ. Ləðisʼiəðɨŋ huurəɁ bɨgurtənɨ. ləði -sʼiə -ðɨŋ huur -əɁ bɨgur -tənɨ не.мочь -PRAET -3PL.O искать -CN сеть -LOC be.unable -PRAET -3PL.O look.for -CN net -LOC ləði -suə -tuŋ huur bɨkur -ntənu не.мочь -PRAET -3PL.O искать -CN сеть -LOC be.unable -PRAET -3PL.O look.for -CN net -LOC v -v.tense -v.pn v -v.cn n -n.case Неводом не могли найти. 237.888 SM-06_sluchaj.040 Тəтiрə дямə мануə хӱньсерəəдеə дямəдеə куньди коныбиаты. Тəтiрə дямə мануə хӱньсерəəдеə дямəдеə куньди коныбиаты. Tətirə dʼamə manuə hünʼsʼərəədʼəə dʼamədʼəə kunʼdʼi konɨbi͡atɨ. Tətirə dʼamə manuə hünʼsʼərəədʼəə dʼamədʼəə kunʼdʼi konɨbi͡atɨ. Tətirə dʼamə manuə hünʼsʼərəədʼəə dʼamədʼəə kunʼdʼi təti -rə dʼamə manu hünʼsʼərəə -dʼəə dʼamə -dʼəə kunʼdʼi тот -NOM.2SG яма .GEN раньше .GEN древний -ANT .GEN яма -ANT .GEN внутри .LATADV that -NOM.2SG pit .GEN earlier .GEN ancient -ANT .GEN pit -ANT .GEN inside .LATADV -rə dʼamə - manu - hünʼsʼərəə -dʼəə - dʼamə -dʼəə - kunsɨ - тот -NOM.2SG яма -[GEN] раньше -[GEN] древний -ANT -[GEN] яма -ANT -[GEN] внутри -[LATADV] that -NOM.2SG pit -[GEN] earlier -[GEN] ancient -ANT -[GEN] pit -ANT -[GEN] inside -[LATADV] pr -n.case-poss n -n.case adv -n.case adj -cl -n.case n -cl -n.case pp -adv.case konɨbi͡atɨ. konɨ -bi͡atɨ пойти -INFER .3SG.S go -INFER .3SG.S konɨ -hatu -∅ пойти -INFER -[3SG.S] go -INFER -[3SG.S] v -v.mood -v.pn В давнишнюю яму попал (где раньше рыбаки рыбу солили). 240.905 SM-06_sluchaj.041 Колаˀ сырубтугуйсядеə. Колаˀ сырубтугуйсядеə. KolaɁ sɨrubtugujsʼadʼəə. KolaɁ sɨrubtugujsʼadʼəə. KolaɁ sɨrubtugujsʼadʼəə. kola sɨru -btu -guj -sʼa -dʼəə рыба -GEN.PL соль -CAUS -DUR -NACT -ANT fish -GEN.PL salt -CAUS -DUR -NACT -ANT kolɨ sɨr -btu -kuj -bsaⁿ -dʼəə рыба -GEN.PL соль -CAUS -DUR -NACT -ANT fish -GEN.PL salt -CAUS -DUR -NACT -ANT n -n.case n -v.deriv -v.deriv -v.deriv.n -cl Где раньше рыбу солили (для соленой рыбы). 246.340 SM-06_sluchaj.042 Тəрəди кунсыӡə ӈəтəраˀиӡə, водолазников тəтураˀитəˀ туу тəириəтəны. Тəрəди кунсыӡə ӈəтəраˀиӡə, водолазников тəтураˀитəˀ туу тəириəтəны. Tərədʼi kunsɨðə ŋətəraɁiðə, vodolaznʼikov təturaɁitəɁ tuu təiriətənɨ. Tərədʼi kunsɨðə ŋətəraɁiðə, vodolaznʼikov təturaɁitəɁ tuu təiriətənɨ. Tərədʼi kunsɨðə ŋətəraɁiðə, vodolaznʼikov təturaɁitəɁ tuu tərədʼi kunsɨ -ðə ŋətə -ra -Ɂi -ðə *** tətu -ra -Ɂi -təɁ tuu такой .GEN внутри -ABLADV найти -PASS -PF -3SG.R *** принести -PASS -PF -3PL.R огонь .GEN such .GEN inside -ABLADV find -PASS -PF -3SG.R *** bring -PASS -PF -3PL.R fire .GEN tərədʼi - kunsɨ -tə ŋətə -ru -Ɂə -tə *** tətu -ru -Ɂə -ntəɁ tuj - такой -[GEN] внутри -ABLADV найти -PASS -PF -3SG.R *** принести -PASS -PF -3PL.R огонь -[GEN] such -[GEN] inside -ABLADV find -PASS -PF -3SG.R *** bring -PASS -PF -3PL.R fire -[GEN] adj -n.case pp -adv.case v -v.deriv -v.tense -v.pn *** v -v.deriv -v.tense -v.pn n -n.case təiriətənɨ. təi -r -ɨə -tənɨ улететь -Vr -PTPRAES -LOC fly -Vr -PTPRAES -LOC təu -r -ntuə -ntənu улететь -Vr -PTPRAES -LOC fly -Vr -PTPRAES -LOC v -deriv.v -v.nf -n.case В ней нашли его, водолазников привезли на вертолёте. 251.437 SM-06_sluchaj.043 Канə люəˀса исюə ихӱтӱ, нагӱр канəбта, — нагӱр исюə — нагӱр. Канə люəˀса исюə ихӱтӱ, нагӱр канəбта, — нагӱр исюə — нагӱр. Kanə lʼüəɁsa isʼüə ihütü, nagür kanəbta, — nagür isʼüə — nagür. Kanə lʼüəɁsa isʼüə ihütü, nagür kanəbta, — nagür isʼüə — nagür. Kanə lʼüəɁsa isʼüə ihütü, nagür kanə lʼüəɁsa i -sʼüə i -hü -tü nagür сколько .NOM русский .NOM быть -PRAET .3SG.S быть -COND -3SG три .NOM how.many .NOM Russian .NOM be -PRAET .3SG.S be -COND -3SG three .NOM kanə -∅ lʼüəɁsa -∅ ij -suə -∅ ij -hüɁ -ntu nagür -∅ сколько -[NOM] русский -[NOM] быть -PRAET -[3SG.S] быть -COND -3SG три -[NOM] how.many -[NOM] Russian -[NOM] be -PRAET -[3SG.S] be -COND -3SG three -[NOM] pr -n.case n -n.case v -v.tense -v.pn v -v.nf -n.poss num -n.case kanəbta, nagür isʼüə nagür. kanə -bta nagür i -sʼüə nagür сколько -ли2 .NOM три .NOM быть -PRAET .3SG.S три .NOM how.many -INDEF2 .NOM three .NOM be -PRAET .3SG.S three .NOM kanə -bta -∅ nagür -∅ ij -suə -∅ nagür -∅ сколько -ли2 -[NOM] три -[NOM] быть -PRAET -[3SG.S] три -[NOM] how.many -INDEF2 -[NOM] three -[NOM] be -PRAET -[3SG.S] three -[NOM] pr -cl -n.case n/a num -n.case v -v.tense -v.pn n/a num -n.case Сколько водолазников было, три наверное. 257.518 SM-06_sluchaj.044 Нагӱр. Нагӱр. Nagür. Nagür. Nagür. nagür три .NOM three .NOM nagür -∅ три -[NOM] three -[NOM] num -n.case Три. 259.134 SM-06_sluchaj.045 Три водолазника прилетели, вот благодаря этим ребятам и вытащили воттретьего пацана. Три водолазника прилетели, вот благодаря этим ребятам и вытащили вот третьего пацана. Tri vodolaznʼika prilʼətʼelʼi, vot blagodarʼa etim rebʼatam i vɨtashchilʼi vot trʼetʼego pacana. Tri vodolaznʼika prilʼətʼelʼi, vot blagodarʼa etim rebʼatam i vɨtashchilʼi vot trʼetʼego pacana. Tri vodolaznʼika prilʼətʼelʼi, vot blagodarʼa эtim rebʼatam i vɨtashchilʼi vot trʼetʼego pacana. Три водолазника прилетели, вот благодаря этим ребятам и вытащили вот третьего пацана. Вся фраза по-русски. 269.351 SM-06_sluchaj.046 Сəбулаˀиӡə нагəмту тəтi Валерамуˀ. Сəбулаˀиӡə нагəмту тəтi Валерамуˀ. SəbulaɁiðə nagəmtu təti ValʼəramuɁ. SəbulaɁiðə nagəmtu təti ValʼəramuɁ. SəbulaɁiðə nagəmtu təti ValʼəramuɁ. səbu -la -Ɂi -ðə nagə -mtu təti Valʼəra -muɁ вытащить -PASS -PF -3SG.R три -ORD .NOM тот .NOM Валера -NOM.1PL pull.out -PASS -PF -3SG.R three -ORD .NOM that .NOM Valera -NOM.1PL səhuɁ -ru -Ɂə -tə nagür -mtuə -∅ -∅ Valʼəra -muɁ вытащить -PASS -PF -3SG.R три -ORD -[NOM] тот -[NOM] Валера -NOM.1PL pull.out -PASS -PF -3SG.R three -ORD -[NOM] that -[NOM] Valera -NOM.1PL v -v.deriv -v.tense -v.pn num -num.deriv -n.case pr -n.case propr -n.case-poss Вытащили третьего нашего Валеру. 273.531 SM-06_sluchaj.047 Тə маа ичеӈу, бəлта тəˀ. Тə маа ичеӈу, бəлта тəˀ. Tə maa itʼəŋu, bəlta təɁ. Tə maa itʼəŋu, bəlta təɁ. maa itʼəŋu, bəlta təɁ. maa i -tʼə -ŋu bəlta təɁ ну что .NOM быть -FUT -INTERR .3SG.S все ведь well what .NOM be -FUT -INTERR .3SG.S all you.know maa -∅ ij -ntə -ŋu -∅ bəlta təɁ ну что -[NOM] быть -FUT -INTERR -[3SG.S] все ведь well what -[NOM] be -FUT -INTERR -[3SG.S] all you.know interj pr -n.case v -v.tense -v.mood -v.pn n ptcl Ну что еще, все.