v3.0 933 Text ED-06_VB 4.179 vb.001 Мəнə котумə тəисюə. Мəнə котумə тəисюə. Mənə kotumə təisʼüə. Mənə kotumə təisʼüə. Mənə kotumə təisʼüə. mənə kotu -mə təi -sʼüə я тетя -NOM.1SG иметься -PRAET .3SG.S I aunt -NOM.1SG be.available -PRAET .3SG.S mənə kotu -mə təij -suə -∅ я тетя -NOM.1SG иметься -PRAET -[3SG.S] I aunt -NOM.1SG be.available -PRAET -[3SG.S] pr n -n.case-poss v -v.tense -v.pn У меня тетя была. 6.501 vb.002 Бəӡаˀмуə немы. Бəӡаˀмуə немы. BəðaɁmuə nʼemɨ. BəðaɁmuə nʼemɨ. BəðaɁmuə nʼemɨ. BəðaɁmuə nʼemɨ Базамуо .GEN мать .NOM Bazamuo .GEN mother .NOM BəðaɁmuə - nʼemɨ -∅ Базамуо -[GEN] мать -[NOM] Bazamuo -[GEN] mother -[NOM] propr -n.case n -n.case Мать Базамуо (Валентины Бинталеевны Костеркиной). 7.884 vb.003 Манудя ману, хӱньсерəəну. Манудя ману, хӱньсерəəну. Manudʼa manu, hünʼsʼərəənu. Manudʼa manu, hünʼsʼərəənu. Manudʼa manu, hünʼsʼərəənu. manu -dʼa manu hünʼsʼə -rəə -nu раньше -ALL раньше древний -D4 -LOCADV earlier -ALL earlier ancient -D4 -LOCADV manu -dʼa manu hünʼsʼə -rəə -nu раньше -ALL раньше древний -D4 -LOCADV earlier -ALL earlier ancient -D4 -LOCADV adv -n.deriv.adv adv adj -deriv -adv.case Давно-давно, в старое время. 10.611 vb.004 Тəтімə тахариаиˀ /// ӈəˀ исюə. Тəтімə тахариаиˀ ӈəˀ исюə. Tətimə tahari͡aiɁ ŋəɁ isʼüə. Tətimə tahari͡aiɁ /// ŋəɁ isʼüə. Tətimə tahari͡aiɁ /// ŋəɁ isʼüə. təti -mə tahari͡aiɁ /// ŋəɁ i -sʼüə тот -NOM.1SG теперь /// шаман .NOM быть -PRAET .3SG.S that -NOM.1SG now /// shaman .NOM be -PRAET .3SG.S tə -mə tahari͡aiɁ /// ŋət -∅ ij -suə -∅ тот -NOM.1SG теперь /// шаман -[NOM] быть -PRAET -[3SG.S] that -NOM.1SG now /// shaman -[NOM] be -PRAET -[3SG.S] pr -n.case-poss adv ll n -n.casev -v.tense -v.pn Она у меня была шаманкой. 13.668 vb.005 Тəтірə тахариабиˀ /ӈə…/ ӈəтəӡəты коу ӈəтумхиˀə кичеӡəəтəны. Тəтірə тахариабиˀ ӈəтəӡəты коу ӈəтумхиˀə кичеӡəəтəны. Tətirə tahari͡abiɁ ŋətəðətɨ kou ŋətumhiɁə kitʼəðəətənɨ. Tətirə tahari͡abiɁ /ӈə…/ ŋətəðətɨ kou ŋətumhiɁə kitʼəðəətənɨ. Tətirə tahari͡abiɁ /ŋə.../ ŋətəðətɨ kou ŋətumhiɁə kitʼəðəətənɨ. təti -rə tahari͡abiɁ /// ŋət -ə -ðə -tɨ kou ŋətu -m -hiɁə kitʼəðəə -tənɨ тот -NOM.2SG сейчас /// шаман -Və -D1 -PRAES .3SG.S солнце .GEN увидеть .Vc -Vm -VNTEMP2 месяц -LOC that -NOM.2SG now /// shaman -Və -D1 -PRAES .3SG.S sun .GEN see .Vc -Vm -VNTEMP2 month -LOC tə -rə tahari͡abiɁ /// ŋət -ə -tə -ntu -∅ kou - ŋətə - -m -hüɁə kitʼətəə -ntənu тот -NOM.2SG сейчас /// шаман -Və -D1 -PRAES -[3SG.S] солнце -[GEN] увидеть -[Vc] -Vm -VNTEMP2 месяц -LOC that -NOM.2SG now /// shaman -Və -D1 -PRAES -[3SG.S] sun -[GEN] see -[Vc] -Vm -VNTEMP2 month -LOC pr -n.case-poss adv ll n -n.deriv.v -deriv -v.tense -v.pn n -n.case v -deriv -deriv.v -v.nmnz n -n.case Теперь она шаманит в месяц, когда солнце появляется. 19.468 vb.006 Коу ӈəтумтындə норудя ӈəтəӡəты. Коу ӈəтумтындə норудя ӈəтəӡəты. Kou ŋətumtɨndə norudʼa ŋətəðətɨ. Kou ŋətumtɨndə norudʼa ŋətəðətɨ. Kou ŋətumtɨndə norudʼa ŋətəðətɨ. kou ŋətu -m -tɨ -ndə noru -dʼa ŋət -ə -ðə -tɨ солнце .GEN увидеть .Vc -Vm -VNTEMP1 -LAT весна -ALL шаман -Və -D1 -PRAES .3SG.S sun .GEN see .Vc -Vm -VNTEMP1 -LAT spring -ALL shaman -Və -D1 -PRAES .3SG.S kou - ŋətə - -m -ntu -ntə noru -dʼa ŋət -ə -tə -ntu -∅ солнце -[GEN] увидеть -[Vc] -Vm -VNTEMP1 -LAT весна -ALL шаман -Və -D1 -PRAES -[3SG.S] sun -[GEN] see -[Vc] -Vm -VNTEMP1 -LAT spring -ALL shaman -Və -D1 -PRAES -[3SG.S] n -n.case v -deriv -deriv.v -v.nmnz -n.case n -n.deriv.adv n -n.deriv.v -deriv -v.tense -v.pn Весной, когда солнце появилось, она шаманит. 22.243 vb.007 Тəтірə ӈəтəӡəсы тахариаиˀ коруӡəˀ Волочанка /// кəи нині /нəньди…/ əндытыˀ… малютӱˀ. Тəтірə ӈəтəӡəсы тахариаиˀ коруӡəˀ Волочанка кəи нині əндытыˀ… малютӱˀ. Tətirə ŋətəðəsɨ tahari͡aiɁ koruðəɁ Volotʼanka kəi nʼini əndɨtɨɁ… malʼütüɁ. Tətirə ŋətəðəsɨ tahari͡aiɁ koruðəɁ Volotʼanka /// kəi nʼini /nənʼdʼi…/ əndɨtɨɁ… malʼütüɁ. Tətirə ŋətəðəsɨ tahari͡aiɁ koruðəɁ Volotʼanka /// kəi nʼini təti -rə ŋət -ə -ðə -sɨ tahari͡aiɁ koruð -əɁ Volotʼanka /// kəi nʼi -ni тот -NOM.2SG шаман -Və -D1 -INF теперь дом -NOM.PL Волочанка .GEN /// сторона .GEN на -LOCADV that -NOM.2SG shaman -Və -D1 -INF now house -NOM.PL Volochanka .GEN /// side .GEN on -LOCADV tə -rə ŋət -ə -tə -sa tahari͡aiɁ koruɁ -Ɂ Volotʼanka - /// kəi - nʼi -nu тот -NOM.2SG шаман -Və -D1 -INF теперь дом -NOM.PL Волочанка -[GEN] /// сторона -[GEN] на -LOCADV that -NOM.2SG shaman -Və -D1 -INF now house -NOM.PL Volochanka -[GEN] /// side -[GEN] on -LOCADV pr -n.case-poss n -n.deriv.v -deriv -v.inf adv n -n.number propr -n.case ll n -n.casepp -adv.case /nənʼdʼi…/ əndɨtɨɁ… malʼütüɁ. /nənʼdʼi / əndɨ -tɨ -Ɂ malʼü -tü -Ɂ /встать .Vc/ это.самое -PRAES -3PL.S стоять.стойбищем -PRAES -3PL.S /get.up .Vc/ sort.of -PRAES -3PL.S (!!) -PRAES -3PL.S /nənsu -/ əntɨ -ntu -Ɂ malʼü -ntu -Ɂ /встать -[Vc]/ это.самое -PRAES -3PL.S стоять.стойбищем -PRAES -3PL.S /get.up -[Vc]/ sort.of -PRAES -3PL.S (!!) -PRAES -3PL.S /v -deriv/ n|v -v.tense -v.pn v -v.tense -v.pn Когда она шаманит, они от Волочанки далеко где-то находятся (ихнее стойбище от Волочанки далековато). 28.354 vb.008 Куə хирəгӱəˀ маӡəˀ, ӈануə маӡутəндуˀ. Куə хирəгӱəˀ маӡəˀ, ӈануə маӡутəндуˀ. Kuə hirəgüəɁ maðəɁ, ŋanuə maðutənduɁ. Kuə hirəgüəɁ maðəɁ, ŋanuə maðutənduɁ. Kuə hirəgüəɁ maðəɁ, ŋanuə maðutənduɁ. kuə hirə -güə -Ɂ mað -əɁ ŋanuə mað -u -tə -ndu -Ɂ некоторый .GEN уровень -то1 -PL чум -NOM.PL настоящий чум -Vu -IMPF -PRAES -3PL.S some .GEN level -CL1 -PL tent -NOM.PL real tent -Vu -IMPF -PRAES -3PL.S kuə - hirə -küə -Ɂ maɁ -Ɂ ŋanuə maɁ -u -ntə -ntu -Ɂ некоторый -[GEN] уровень -то1 -PL чум -NOM.PL настоящий чум -Vu -IMPF -PRAES -3PL.S some -[GEN] level -CL1 -PL tent -NOM.PL real tent -Vu -IMPF -PRAES -3PL.S adj -n.case n -cl -n.number n -n.number adj n -n.deriv.v -v.deriv -v.tense -v.pn Сколько-то чумов, в чумах они живут. 31.997 vb.009 Тəтірə тахариаиˀ котумə тəті тахариаа ӈəтəӡəты, тəніˀиа ӈəтəӡəндытəты тахариаа тəндəˀкорутіəˀ такəəˀ, Волочанкə тəˀ, диндіхиаӡыˀ котунə ӈəтəӡəндытə. Тəтірə тахариаиˀ котумə тəті тахариаа ӈəтəӡəты, тəніˀиа ӈəтəӡəндытəты тахариаа тəндəˀ корутіəˀ такəəˀ, Волочанкə тəˀ,диндіхиаӡыˀ котунə ӈəтəӡəндытə. Tətirə tahari͡aiɁ kotumə təti tahari͡aa ŋətəðətɨ, təniɁi͡a ŋətəðəndɨtətɨ tahari͡aa təndəɁ korutiəɁ takəəɁ,Volotʼankə təɁ, dʼindihi͡aðɨɁ kotunə ŋətəðəndɨtə. Tətirə tahari͡aiɁ kotumə təti tahari͡aa ŋətəðətɨ, təniɁi͡a ŋətəðəndɨtətɨ tahari͡aa təndəɁ korutiəɁ takəəɁ, Volotʼankə təɁ,dʼindihi͡aðɨɁ kotunə ŋətəðəndɨtə. Tətirə tahari͡aiɁ kotumə təti tahari͡aa ŋətəðətɨ, təniɁi͡a təti -rə tahari͡aiɁ kotu -mə təti tahari͡aa ŋət -ə -ðə -tɨ təniɁi͡a тот -NOM.2SG теперь тетя -NOM.1SG тот .NOM теперь шаман -Və -D1 -PRAES .3SG.S так that -NOM.2SG now aunt -NOM.1SG that .NOM now shaman -Və -D1 -PRAES .3SG.S so tə -rə tahari͡aiɁ kotu -mə tə -∅ tahari͡aa ŋət -ə -tə -ntu -∅ təniɁi͡a тот -NOM.2SG теперь тетя -NOM.1SG тот -[NOM] теперь шаман -Və -D1 -PRAES -[3SG.S] так that -NOM.2SG now aunt -NOM.1SG that -[NOM] now shaman -Və -D1 -PRAES -[3SG.S] so pr -n.case-poss adv n -n.case-poss pr -n.case adv n -n.deriv.v -deriv -v.tense -v.pn adv ŋətəðəndɨtətɨ tahari͡aa təndəɁ korutiəɁ ŋət -ə -ðə -ndɨ -tə -tɨ tahari͡aa təndə -Ɂ koru -tiə -Ɂ шаман -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT -3SG теперь тот -NOM.PL дом .VGS -PTPRAES -NOM.PL shaman -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT -3SG now that -NOM.PL house .VGS -PTPRAES -NOM.PL ŋət -ə -tə -ntu -ntə -tu tahari͡aa tə -Ɂ koruɁ -Ɂ -ntuə -Ɂ шаман -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT -3SG теперь тот -NOM.PL дом -[VGS] -PTPRAES -NOM.PL shaman -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT -3SG now that -NOM.PL house -[VGS] -PTPRAES -NOM.PL n -n.deriv.v -deriv -v.nmnz -n.case -n.poss adv pr -n.number n -n.deriv.v -v.nf -n.number takəəɁ, Volotʼankə təɁ, dʼindihi͡aðɨɁ kotunə takəə -Ɂ Volotʼankə təɁ dʼindi -hi͡aðɨ -Ɂ kotu -nə тот.дальний -NOM.PL Волочанка ведь услышать -INFER -3PL.S тетя -GEN.1SG that.remote -NOM.PL Volochanka you.know hear -INFER -3PL.S aunt -GEN.1SG takəə -Ɂ Volotʼanka təɁ dʼinti -hatu -Ɂ kotu -nə тот.дальний -NOM.PL Волочанка ведь услышать -INFER -3PL.S тетя -GEN.1SG that.remote -NOM.PL Volochanka you.know hear -INFER -3PL.S aunt -GEN.1SG pr -n.number propr ptcl v -v.mood -v.pn n -n.case-poss ŋətəðəndɨtə. ŋət -ə -ðə -ndɨ -tə шаман -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT shaman -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT ŋət -ə -tə -ntu -ntə шаман -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT shaman -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT n -n.deriv.v -deriv -v.nmnz -n.case Тетя моя теперь шаманит, и в это время в поселке например, в Волочанке, услышали, оказывается, что тетя моя шаманит. 43.996 vb.010 Котунə тахариаиˀ ӈəтəӡəтыə диндіси тахариаиˀ … тəə чухəны нəӈхуə исюə маа… ӈəӡəˀ ниндытəˀəндыˀ… əнтырыˀ. Котунə тахариаиˀ ӈəтəӡəтыə диндіси тахариаиˀ … тəə чухəны нəӈхуə исюə маа… ӈəӡəˀ ниндытəˀ əндыˀ… əнтырыˀ. Kotunə tahari͡aiɁ ŋətəðətɨə dʼindisʼi tahari͡aiɁ … təə tʼühənɨ nəŋhu͡ə isʼüə maa… ŋəðəɁ nʼindɨtəɁ əndɨɁ…əntɨrɨɁ. Kotunə tahari͡aiɁ ŋətəðətɨə dʼindisʼi tahari͡aiɁ … təə tʼühənɨ nəŋhu͡ə isʼüə maa… ŋəðəɁ nʼindɨtəɁ əndɨɁ… əntɨrɨɁ. Kotunə tahari͡aiɁ ŋətəðətɨə dʼindisʼi tahari͡aiɁ… təə tʼühənɨ nəŋhu͡ə kotu -nə tahari͡aiɁ ŋət -ə -ðə -tɨə dʼindi -sʼi tahari͡aiɁ təə tʼühə -nɨ nəŋhu͡ə тетя -GEN.1SG теперь шаман -Və -D1 -PTPRAES услышать -INF теперь тот .GEN пора -LOCADV плохой aunt -GEN.1SG now shaman -Və -D1 -PTPRAES hear -INF now that .GEN time -LOCADV bad kotu -nə tahari͡aiɁ ŋət -ə -tə -ntuə dʼinti -sa tahari͡aiɁ tə - tʼühə -nu nəŋhə тетя -GEN.1SG теперь шаман -Və -D1 -PTPRAES услышать -INF теперь тот -[GEN] пора -LOCADV плохой aunt -GEN.1SG now shaman -Və -D1 -PTPRAES hear -INF now that -[GEN] time -LOCADV bad n -n.case-poss adv n -n.deriv.v -deriv -v.nf v -v.inf adv pr -n.case advn -adv.case adj isʼüə maa… ŋəðəɁ nʼindɨtəɁ əndɨɁ… əntɨrɨɁ. i -sʼüə maa ŋəð -əɁ nʼi -ndɨ -təɁ əndɨ -Ɂ əntɨ -rɨ -Ɂ быть -PRAET .3SG.S что шаман -NOM.PL NEG -PRAES -3PL.R это.самое -CN это.самое -PASS -CN be -PRAET .3SG.S what shaman -NOM.PL NEG -PRAES -3PL.R sort.of -CN sort.of -PASS -CN ij -suə -∅ maa ŋət -Ɂ nʼi -ntu -ntəɁ əntɨ -Ɂ əntɨ -ru -Ɂ быть -PRAET -[3SG.S] что шаман -NOM.PL NEG -PRAES -3PL.R это.самое -CN это.самое -PASS -CN be -PRAET -[3SG.S] what shaman -NOM.PL NEG -PRAES -3PL.R sort.of -CN sort.of -PASS -CN v -v.tense -v.pn pr n -n.number v -v.tense -v.pn n|v -v.cn n|v -v.deriv -v.cn Услышав, что тетя моя шаманит… тогда тяжелое время было, шаманов совсем ненавиделиПеревод не совсем точный; точнее "...шаманов тогда не это самое" (очевидно, "не разрешали" или, может быть, "не любили").53.964 vb.011 /// ӈəˀ ӈəтəӡиˀ нəӈхуə /// койкə койкəӡӱˀ бəнсə нəӈхуə тəə чухəны. Ӈəˀ ӈəтəӡиˀ нəӈхуə койкə койкəӡӱˀ бəнсə нəӈхуə тəə чухəны. ŊəɁ ŋətəðiɁ nəŋhu͡ə kojkə kojkəðüɁ bənsə nəŋhu͡ə təə tʼühənɨ. /// ŊəɁ ŋətəðiɁ nəŋhu͡ə /// kojkə kojkəðüɁ bənsə nəŋhu͡ə təə tʼühənɨ. /// ŊəɁ ŋətəðiɁ nəŋhu͡ə /// kojkə kojkəðüɁ bənsə nəŋhu͡ə təə tʼühənɨ. /// ŋəɁ ŋət -ə -ðiɁ nəŋhu͡ə /// kojkə kojkə -ðüɁ bənsə nəŋhu͡ə təə tʼühə -nɨ /// шаман .NOM шаман -Və -ND .NOM плохой .3SG.S /// шайтан .NOM шайтан -ND .NOM весь .NOM плохой .3SG.Sтот .GEN пора -LOCADV /// shaman .NOM shaman -Və -ND .NOM bad .3SG.S /// idol .NOM idol -ND .NOM all .NOM bad .3SG.Sthat .GEN time -LOCADV /// ŋət -∅ ŋət -ə -tüɁ -∅ nəŋhə -∅ /// kojkə -∅ kojkə -tüɁ -∅ bənsə -∅ nəŋhə -∅ tə - tʼühə -nu /// шаман -[NOM] шаман -Və -ND -[NOM] плохой -[3SG.S] /// шайтан -[NOM] шайтан -ND -[NOM] весь -[NOM] плохой -[3SG.S]тот -[GEN] пора -LOCADV /// shaman -[NOM] shaman -Və -ND -[NOM] bad -[3SG.S] /// idol -[NOM] idol -ND -[NOM] all -[NOM] bad -[3SG.S]that -[GEN] time -LOCADV ll n -n.case n -n.deriv.v -deriv.n -n.case adj -v.pn ll n -n.casen -deriv.n -n.case adj -n.case adj -v.pn pr -n.case advn -adv.case Шаманам нельзя шаманить, шайтанов нельзя поднимать. 61.695 vb.012 … тəтірə тахариаа тəті котумə тахариаа ӈəтəӡыˀə, тəніˀиа ӈəтəӡəндытəты тахариаа банəˀлогиалиˀитəˀ ибахуˀ. … тəтірə тахариаа тəті котумə тахариаа ӈəтəӡыˀə, тəніˀиа ӈəтəӡəндытəты тахариаа банəˀ логиалиˀитəˀ ибахуˀ. … tətirə tahari͡aa təti kotumə tahari͡aa ŋətəðɨɁə, təniɁi͡a ŋətəðəndɨtətɨ tahari͡aa banəɁ logi͡alʼiɁitəɁibahuɁ. … tətirə tahari͡aa təti kotumə tahari͡aa ŋətəðɨɁə, təniɁi͡a ŋətəðəndɨtətɨ tahari͡aa banəɁ logi͡alʼiɁitəɁ ibahuɁ. …tətirə tahari͡aa təti kotumə tahari͡aa ŋətəðɨɁə, təniɁi͡a təti -rə tahari͡aa təti kotu -mə tahari͡aa ŋət -ə -ðɨ -Ɂə təniɁi͡a тот -NOM.2SG теперь тот .NOM тетя -NOM.1SG теперь шаман -Və -D1 -PF .3SG.S так that -NOM.2SG now that .NOM aunt -NOM.1SG now shaman -Və -D1 -PF .3SG.S so tə -rə tahari͡aa tə -∅ kotu -mə tahari͡aa ŋət -ə -tə -Ɂə -∅ təniɁi͡a тот -NOM.2SG теперь тот -[NOM] тетя -NOM.1SG теперь шаман -Və -D1 -PF -[3SG.S] так that -NOM.2SG now that -[NOM] aunt -NOM.1SG now shaman -Və -D1 -PF -[3SG.S] so pr -n.case-poss adv pr -n.case n -n.case-poss adv n -n.deriv.v -deriv -v.tense -v.pn adv ŋətəðəndɨtətɨ tahari͡aa banəɁ logi͡alʼiɁitəɁ ibahuɁ. ŋət -ə -ðə -ndɨ -tə -tɨ tahari͡aa ban -əɁ logi͡a -lʼi -Ɂi -təɁ i -bahu -Ɂ шаман -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT -3SG теперь собака -NOM.PL лаять -INCH -PF -3PL.R быть -RENARR -3PL.S shaman -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT -3SG now dog -NOM.PL bark -INCH -PF -3PL.R be -RENARR -3PL.S ŋət -ə -tə -ntu -ntə -tu tahari͡aa ban -Ɂ logi͡a -lə -Ɂə -ntəɁ ij -haŋhu -Ɂ шаман -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT -3SG теперь собака -NOM.PL лаять -INCH -PF -3PL.R быть -RENARR -3PL.S shaman -Və -D1 -VNTEMP1 -LAT -3SG now dog -NOM.PL bark -INCH -PF -3PL.R be -RENARR -3PL.S n -n.deriv.v -deriv -v.nmnz -n.case -n.poss adv n -n.number v -v.deriv -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Когда она шаманила, собаки начали лаять. 67.902 vb.013 Ӈанаˀсанəˀ ӈануə ӈукуˀ ибахуˀ мату кунсыны. Ӈанаˀсанəˀ ӈануə ӈукуˀ ибахуˀ мату кунсыны. ŊanaɁsanəɁ ŋanuə ŋukuɁ ibahuɁ matu kunsɨnɨ. ŊanaɁsanəɁ ŋanuə ŋukuɁ ibahuɁ matu kunsɨnɨ. ŊanaɁsanəɁ ŋanuə ŋukuɁ ibahuɁ matu kunsɨnɨ. ŋanaɁsan -əɁ ŋanuə ŋuku -Ɂ i -bahu -Ɂ ma -tu kunsɨ -nɨ человек -NOM.PL настоящий много -3PL.S быть -RENARR -3PL.S чум -GEN.3SG внутри -LOCADV man -NOM.PL real many -3PL.S be -RENARR -3PL.S tent -GEN.3SG inside -LOCADV ŋanaɁsaⁿ -Ɂ ŋanuə ŋuku -Ɂ ij -haŋhu -Ɂ maɁ -ntu kunsɨ -nu человек -NOM.PL настоящий много -3PL.S быть -RENARR -3PL.S чум -GEN.3SG внутри -LOCADV man -NOM.PL real many -3PL.S be -RENARR -3PL.S tent -GEN.3SG inside -LOCADV n -n.number adj adj -v.pn v -v.mood -v.pn n -n.case-poss pp -adv.case Людей полно было в чуме (в котором она шаманит). 70.582 vb.014 Тəніˀиа мату кунсыны ӈукəгəə ичутə тахариаиˀ иньсюӡəˀ тууˀəˀ ибахуˀ. Тəніˀиа мату кунсыны ӈукəгəə ичутə тахариаиˀ иньсюӡəˀ тууˀəˀ ибахуˀ. TəniɁi͡a matu kunsɨnɨ ŋukəgəə itʼütə tahari͡aiɁ inʼsʼüðəɁ tuuɁəɁ ibahuɁ. TəniɁi͡a matu kunsɨnɨ ŋukəgəə itʼütə tahari͡aiɁ inʼsʼüðəɁ tuuɁəɁ ibahuɁ. TəniɁi͡a matu kunsɨnɨ ŋukəgəə itʼütə tahari͡aiɁ inʼsʼüðəɁ təniɁi͡a ma -tu kunsɨ -nɨ ŋukə -gəə i -tʼü -tə tahari͡aiɁ inʼsʼüðə -Ɂ так чум -GEN.3SG внутри -LOCADV много -ADJ3 и -VNTEMP1 -LAT теперь легковая.упряжка -NOM.PL so tent -GEN.3SG inside -LOCADV many -ADJ3 and -VNTEMP1 -LAT now sledge(!!) -NOM.PL təniɁi͡a maɁ -ntu kunsɨ -nu ŋukə -kəə i -ntu -ntə tahari͡aiɁ inʼsʼüðə -Ɂ так чум -GEN.3SG внутри -LOCADV много -ADJ3 и -VNTEMP1 -LAT теперь легковая.упряжка -NOM.PL so tent -GEN.3SG inside -LOCADV many -ADJ3 and -VNTEMP1 -LAT now sledge(!!) -NOM.PL adv n -n.case-poss pp -adv.case adj -deriv.adj conj -v.nmnz -n.case adv n -n.number tuuɁəɁ ibahuɁ. tuu -Ɂə -Ɂ i -bahu -Ɂ прийти -PF -3PL.S быть -RENARR -3PL.S come -PF -3PL.S be -RENARR -3PL.S tuj -Ɂə -Ɂ ij -haŋhu -Ɂ прийти -PF -3PL.S быть -RENARR -3PL.S come -PF -3PL.S be -RENARR -3PL.S v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Когда люди спокойно сидели в чуме, упряжки приехали 75.309 vb.015 Ситі иньсюӡə ибаху. Ситі иньсюӡə ибаху. Sʼiti inʼsʼüðə ibahu. Sʼiti inʼsʼüðə ibahu. Sʼiti inʼsʼüðə ibahu. sʼiti inʼsʼüðə i -bahu два .NOM легковая.упряжка .NOM быть -RENARR .3SG.S two .NOM sledge(!!) .NOM be -RENARR .3SG.S sʼiti -∅ inʼsʼüðə -∅ ij -haŋhu -∅ два -[NOM] легковая.упряжка -[NOM] быть -RENARR -[3SG.S] two -[NOM] sledge(!!) -[NOM] be -RENARR -[3SG.S] num -n.case n -n.case v -v.mood -v.pn Две упряжки было, говорят. 77.972 vb.016 Ӈамиай люəса чебтіалыбиаӈхы. Ӈамиай люəса чебтіалыбиаӈхы. Ŋami͡aj lʼüəsa tʼebtialɨbi͡aŋhɨ. Ŋami͡aj lʼüəsa tʼebtialɨbi͡aŋhɨ. Ŋami͡aj lʼüəsa tʼebtialɨbi͡aŋhɨ. ŋami͡aj lʼüəsa tʼebti -alɨ -bi͡aŋhɨ другой .NOM русский .ACC посадить.к.себе.в.сани -DISTR -RENARR .3SG.S other .NOM Russian .ACC give.a.ride -DISTR -RENARR .3SG.S ŋami͡aj -∅ lʼüəsa - tʼebtɨ -alu -haŋhu -∅ другой -[NOM] русский -[ACC] посадить.к.себе.в.сани -DISTR -RENARR -[3SG.S] other -[NOM] Russian -[ACC] give.a.ride -DISTR -RENARR -[3SG.S] adj -n.case n -n.case v -v.deriv -v.mood -v.pn У одного в санях сидит русский. (НД: Один из них русского с собой посадил) 81.208 vb.017 Хиəдиˀиа хонəихиаӈхы люəсаˀа тəті. Хиəдиˀиа хонəихиаӈхы люəсаˀа тəті. HiədʼiɁi͡a honəihi͡aŋhɨ lʼüəsaɁa təti. HiədʼiɁi͡a honəihi͡aŋhɨ lʼüəsaɁa təti. HiədʼiɁi͡a honəihi͡aŋhɨ lʼüəsaɁa təti. hiədʼi -Ɂi͡a honəi -hi͡aŋhɨ lʼüəsa -Ɂa təti сокуй -AUGM .ACC используемое .VGS -RENARR .3SG.S русский -AUGM .NOM тот .NOM (!!) -AUGM .ACC something.used .VGS -RENARR .3SG.S Russian -AUGM .NOM that .NOM hiədʼə -Ɂa - honəə -Ɂ -haŋhu -∅ lʼüəsa -Ɂa -∅ tə -∅ сокуй -AUGM -[ACC] используемое -[VGS] -RENARR -[3SG.S] русский -AUGM -[NOM] тот -[NOM] (!!) -AUGM -[ACC] something.used -[VGS] -RENARR -[3SG.S] Russian -AUGM -[NOM] that -[NOM] n -n.deriv -n.case n -n.deriv.v -v.mood -v.pn n -n.deriv -n.case pr -n.case В сокуе, говорят, этот русский. 84.657 vb.018 Тахариаиˀ тəндə хуəну ӈонəə иньсюӡə ибаху. Тахариаиˀ тəндə хуəну ӈонəə иньсюӡə ибаху. Tahari͡aiɁ təndə huənu ŋonəə inʼsʼüðə ibahu. Tahari͡aiɁ təndə huənu ŋonəə inʼsʼüðə ibahu. Tahari͡aiɁ təndə huənu ŋonəə inʼsʼüðə ibahu. tahari͡aiɁ təndə huə -nu ŋonəə inʼsʼüðə i -bahu теперь тот .GEN после -LOCADV еще.один .NOM легковая.упряжка .NOM быть -RENARR .3SG.S now that .GEN after -LOCADV one.more .NOM sledge(!!) .NOM be -RENARR .3SG.S tahari͡aiɁ tə - huə -nu ŋonəə -∅ inʼsʼüðə -∅ ij -haŋhu -∅ теперь тот -[GEN] после -LOCADV еще.один -[NOM] легковая.упряжка -[NOM] быть -RENARR -[3SG.S] now that -[GEN] after -LOCADV one.more -[NOM] sledge(!!) -[NOM] be -RENARR -[3SG.S] adv pr -n.case pp -adv.case adj -n.case n -n.case v -v.mood -v.pn Сзади этой первой упряжки еще упряжка была. 88.137 vb.019 Тəтірə тахариаа /əн…/ … тəтірə тахариаиˀ əнты, милисе имуəӡу ибаху. Тəтірə тахариаа тəтірə тахариаиˀ əнты, милисе имуəӡу ибаху. Tətirə tahari͡aa tətirə tahari͡aiɁ əntɨ, milʼisʼə imuəðu ibahu. Tətirə tahari͡aa /ən.../ ...tətirə tahari͡aiɁ əntɨ, milʼisʼə imuəðu ibahu. Tətirə tahari͡aa /ən.../ ...tətirə tahari͡aiɁ əntɨ, milʼisʼə imuəðu ibahu. təti -rə tahari͡aa /// təti -rə tahari͡aiɁ əntɨ milʼisʼə i -muə -ðu i -bahu тот -NOM.2SG теперь /// тот -NOM.2SG теперь это.самое милиционер .NOM быть -VNPF -3SG быть -RENARR .3SG.S that -NOM.2SG now /// that -NOM.2SG now sort.of militiaman .NOM be -VNPF -3SG be -RENARR .3SG.S tə -rə tahari͡aa /// tə -rə tahari͡aiɁ əntɨ milʼisʼə -∅ ij -Ɂmuə -tu ij -haŋhu -∅ тот -NOM.2SG теперь /// тот -NOM.2SG теперь это.самое милиционер -[NOM] быть -VNPF -3SG быть -RENARR -[3SG.S] that -NOM.2SG now /// that -NOM.2SG now sort.of militiaman -[NOM] be -VNPF -3SG be -RENARR -[3SG.S] pr -n.case-poss adv ll pr -n.case-possadv n|v n -n.case v -v.nmnz -n.poss v -v.mood -v.pn Этот, оказывается, (русский) милиционером был. 93.589 vb.020 Əнтыгəтə Вəлəчаӈкəгəтə имə милисе. Əнтыгəтə Вəлəчаӈкəгəтə имə милисе. Əntɨgətə Vələtʼaŋkəgətə imə milʼisʼə. Əntɨgətə Vələtʼaŋkəgətə imə milʼisʼə. Əntɨgətə Vələtʼaŋkəgətə imə milʼisʼə. əntɨ -gətə Vələtʼaŋkə -gətə imə milʼisʼə это.самое -ABL Волочанка -ABL происходящий милиционер .NOM sort.of -ABL Volochanka -ABL coming.from militiaman .NOM əntɨ -kətə Volotʼanka -kətə imə milʼisʼə -∅ это.самое -ABL Волочанка -ABL происходящий милиционер -[NOM] sort.of -ABL Volochanka -ABL coming.from militiaman -[NOM] n|v -n.case propr -n.case adj n -n.case Из Волочанки был милиционер. 97.509 vb.021 Ӈамиай тахариаиˀ кəрутəту иньсюӡə. Ӈамиай тахариаиˀ кəрутəту иньсюӡə. Ŋami͡aj tahari͡aiɁ kərutətu inʼsʼüðə. Ŋami͡aj tahari͡aiɁ kərutətu inʼsʼüðə. Ŋami͡aj tahari͡aiɁ kərutətu inʼsʼüðə. ŋami͡aj tahari͡aiɁ kərutə -tu inʼsʼüðə другой .NOM теперь простой -3SG легковая.упряжка .NOM other .NOM now ordinary -3SG sledge(!!) .NOM ŋami͡aj -∅ tahari͡aiɁ kərutə -ntu inʼsʼüðə -∅ другой -[NOM] теперь простой -3SG легковая.упряжка -[NOM] other -[NOM] now ordinary -3SG sledge(!!) -[NOM] adj -n.case adv adj -n.poss n -n.case Другая — простая санка (никого не везет, только ездок). 100.844 vb.022 Мануə Кəлбыə тəисюə тəны, тəə чухəны хӱньсерəəну. Мануə Кəлбыə тəисюə тəны, тəə чухəны хӱньсерəəну. Manuə Kəlbɨə təisʼüə tənɨ, təə tʼühənɨ hünʼsʼərəənu. Manuə Kəlbɨə təisʼüə tənɨ, təə tʼühənɨ hünʼsʼərəənu. Manuə Kəlbɨə təisʼüə tənɨ, təə tʼühənɨ hünʼsʼərəənu. manu -ə Kəlbɨə təi -sʼüə tə -nɨ təə tʼühə -nɨ hünʼsʼərəə -nu раньше -ADJ Калбыэ .NOM иметься -PRAET .3SG.S тот -LOCADV тот .GEN пора -LOCADV древний -LOCADV earlier -ADJ Kalbye .NOM be.available -PRAET .3SG.S that -LOCADV that .GEN time -LOCADV ancient -LOCADV manu -ə Kəlbɨə -∅ təij -suə -∅ tə -nu tə - tʼühə -nu hünʼsʼərəə -nu раньше -ADJ Калбыэ -[NOM] иметься -PRAET -[3SG.S] тот -LOCADV тот -[GEN] пора -LOCADV древний -LOCADV earlier -ADJ Kalbye -[NOM] be.available -PRAET -[3SG.S] that -LOCADV that -[GEN] time -LOCADV ancient -LOCADV adv -n.deriv.adj propr -n.case v -v.tense -v.pn pr -adv.case pr -n.case advn -adv.case adj -adv.case Давно Калбыэ был, в то старое время. 104.684 vb.023 Чунанчерə Тачараˀку… Фомич… второй… ой, елки, по-русски говорю. Чунанчерə Тачараˀку… Tʼünantʼərə TatʼaraɁku… Tʼünantʼərə TatʼaraɁku… Tʼünantʼərə TatʼaraɁku… Tʼünantʼərə TatʼaraɁku Чунанчар Тачараку Chunachar Tacharaku Tʼünantʼərə TatʼaraɁku Чунанчар Тачараку Chunachar Tacharaku propr propr Тачараку Чунанчар Калбыэ — кличка, значит «стройненький, худенький». Окончание фразы и следующая фраза - по-русски. 111.643 vb.024 По-русски я говорю. /// /// /// /// /// /// /// /// /// /// ll 114.358 vb.025 Ӈамиай иньсюӡə тахариабиˀ это Лəмəби Басович Порбин. Ӈамиай иньсюӡə тахариабиˀ Лəмəби Басович Порбин. Ŋami͡aj inʼsʼüðə tahari͡abiɁ Ləməbi Basoviч Porbin. Ŋami͡aj inʼsʼüðə tahari͡abiɁ Ləməbi Basoviч Porbin. Ŋami͡aj inʼsʼüðə tahari͡abiɁ Ləməbi Basovič Porbin. ŋami͡aj inʼsʼüðə tahari͡abiɁ Ləməbi Basovič Porbin другой .NOM легковая.упряжка .NOM сейчас Ламаби .NOM Басович Порбин other .NOM sledge(!!) .NOM now Lamabi .NOM Basovich Porbin ŋami͡aj -∅ inʼsʼüðə -∅ tahari͡abiɁ LəməðiɁ -∅ Basovič Porbin другой -[NOM] легковая.упряжка -[NOM] сейчас Ламаби -[NOM] Басович Порбин other -[NOM] sledge(!!) -[NOM] now Lamabi -[NOM] Basovich Porbin adj -n.case n -n.case adv propr -n.case propr propr В другой упряжке Ламаби Басович Порбин. 120.874 vb.026 /// это… Ну, он председатель… председатель колхоза был… там в этом… Волочанкатəну. /// /// /// /// /// Волочанка-Loc По-русски. 128.444 vb.027 [Няадетə.] [Няадетə.] [Nʼaadʼətə.] [Nʼaadʼətə.] [Nʼaadʼətə.] nʼaa -dʼətə нганасан -ADJ4 Nganasan -ADJ4 nʼaa -dʼətə нганасан -ADJ4 Nganasan -ADJ4 n -n.deriv.adj [(Говори) по-нганасански.] НД: Няадеӡəˀ — говори по-нганасански. Присутствующая женщина исправляет рассказчицу. 128.986 vb.028 Оу… совсем забыла… совсем забываю. /// /// /// /// По-русски. 133.754 vb.029 Тəті тахариаиˀ чииˀə əндыˀ сюарту тəті тахариаиˀ /// сетəгəиˀ милисе… начальник милицииВеретенников. Тəті тахариаиˀ чииˀə əндыˀ сюарту тəті тахариаиˀ сетəгəиˀ милисе… начальник милиции Веретенников. Təti tahari͡aiɁ tʼiiɁə əndɨɁ sʼüartu təti tahari͡aiɁ sʼetəgəiɁ milʼisʼə… natʼalʼnʼik milʼicii Vʼerʼetʼennʼikov. Təti tahari͡aiɁ tʼiiɁə əndɨɁ sʼüartu təti tahari͡aiɁ /// sʼetəgəiɁ milʼisʼə… natʼalʼnʼik milʼiciiVʼerʼetʼennʼikov. Təti tahari͡aiɁ tʼiiɁə əndɨɁ sʼüartu təti tahari͡aiɁ /// sʼetəgəiɁ milʼisʼə… /// təti tahari͡aiɁ tʼii -Ɂə əndɨ -Ɂ sʼüar -tu təti tahari͡aiɁ /// sʼetəgəi -Ɂ milʼisʼə /// тот .NOM теперь войти -PF .3SG.S это.самое -NOM.PL друг -NOM.3SG тот .NOM теперь /// начальник -GEN.PL милиционер /// that .NOM now come.in -PF .3SG.S sort.of -NOM.PL friend -NOM.3SG that .NOM now /// chief -GEN.PL militiaman /// tə -∅ tahari͡aiɁ tʼii -Ɂə -∅ əntɨ -Ɂ sʼüar -tu tə -∅ tahari͡aiɁ /// sʼetəgəi -Ɂ milʼisʼə /// тот -[NOM] теперь войти -PF -[3SG.S] это.самое -NOM.PL друг -NOM.3SG тот -[NOM] теперь /// начальник -GEN.PL милиционер /// that -[NOM] now come.in -PF -[3SG.S] sort.of -NOM.PL friend -NOM.3SG that -[NOM] now /// chief -GEN.PL militiaman /// pr -n.case adv v -v.tense -v.pn n|v -n.number n -n.case-poss pr -n.case adv ll n -n.case n ll /// Vʼerʼetʼennʼikov. /// Vʼerʼetʼennʼikov /// Веретенников /// Veretennikov /// Vʼerʼetʼennʼikov /// Веретенников /// Veretennikov ll propr С ним который приехал — начальник милиции, Веретенников. 144.377 vb.030 Тəтірə тахариаа тəндə… тəндə тахариаа тəті… котунə тəндə ӈəтəӡəтыə на нəнсуˀиндəˀ ибахуˀ. Тəтірə тахариаа тəндə… тəндə тахариаа тəті… котунə тəндə ӈəтəӡəтыə на нəнсуˀиндəˀ ибахуˀ. Tətirə tahari͡aa təndə… təndə tahari͡aa təti… kotunə təndə ŋətəðətɨə na nənsuɁindəɁ ibahuɁ. Tətirə tahari͡aa təndə… təndə tahari͡aa təti… kotunə təndə ŋətəðətɨə na nənsuɁindəɁ ibahuɁ. Tətirə tahari͡aa təndə… təndə tahari͡aa təti… kotunə təndə təti -rə tahari͡aa təndə təndə tahari͡aa təti kotu -nə təndə тот -NOM.2SG теперь тот .GEN тот .GEN теперь тот .NOM тетя -GEN.1SG тот .GEN that -NOM.2SG now that .GEN that .GEN now that .NOM aunt -GEN.1SG that .GEN tə -rə tahari͡aa tə - tə - tahari͡aa tə -∅ kotu -nə tə - тот -NOM.2SG теперь тот -[GEN] тот -[GEN] теперь тот -[NOM] тетя -GEN.1SG тот -[GEN] that -NOM.2SG now that -[GEN] that -[GEN] now that -[NOM] aunt -GEN.1SG that -[GEN] pr -n.case-poss adv pr -n.case pr -n.case adv pr -n.case n -n.case-poss pr -n.case ŋətəðətɨə na nənsuɁindəɁ ibahuɁ. ŋət -ə -ðə -tɨə na nənsu -Ɂi -ndəɁ i -bahu -Ɂ шаман -Və -D1 -PTPRAES .GEN около .LATADV встать -PF -3PL.R быть -RENARR -3PL.S shaman -Və -D1 -PTPRAES .GEN near .LATADV get.up -PF -3PL.R be -RENARR -3PL.S ŋət -ə -tə -ntuə - na - nənsu -Ɂə -ntəɁ ij -haŋhu -Ɂ шаман -Və -D1 -PTPRAES -[GEN] около -[LATADV] встать -PF -3PL.R быть -RENARR -3PL.S shaman -Və -D1 -PTPRAES -[GEN] near -[LATADV] get.up -PF -3PL.R be -RENARR -3PL.S n -n.deriv.v -deriv -v.nf -n.case pp -adv.case v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Около чума, где моя тетя шаманит, они встали (упряжки остановили). НД: Они уже вошли в чум (чииˀəˀ) и остановилисьоколо тети, которая шаманила. 151.214 vb.031 Тəніˀиа нəнсуди тахариаа /// бəньдеˀ ӈануə хыымыˀəˀ ибахуˀ маӡə кунсыəˀ… ӈанаˀсанəˀ. Тəніˀиа нəнсуди тахариаа бəньдеˀ ӈануə хыымыˀəˀ ибахуˀ маӡə кунсыəˀ… ӈанаˀсанəˀ. TəniɁi͡a nənsudʼi tahari͡aa bənʼdʼəɁ ŋanuə hɨɨmɨɁəɁ ibahuɁ maðə kunsɨəɁ… ŋanaɁsanəɁ. TəniɁi͡a nənsudʼi tahari͡aa /// bənʼdʼəɁ ŋanuə hɨɨmɨɁəɁ ibahuɁ maðə kunsɨəɁ… ŋanaɁsanəɁ. TəniɁi͡a nənsudʼi tahari͡aa bənʼdʼəɁ /// ŋanuə hɨɨmɨɁəɁ ibahuɁ maðə təniɁi͡a nənsu -dʼi tahari͡aa bənʼdʼə -Ɂ /// ŋanuə hɨɨm -ɨɁə -Ɂ i -bahu -Ɂ mað -ə так встать -INF теперь весь -NOM.PL /// настоящий испугаться -PF -3PL.S быть -RENARR -3PL.S чум .GEN so get.up -INF now all -NOM.PL /// real get.afraid -PF -3PL.S be -RENARR -3PL.S tent .GEN təniɁi͡a nənsu -sa tahari͡aa bənsə -Ɂ /// ŋanuə hɨɨm -Ɂə -Ɂ ij -haŋhu -Ɂ maɁ - так встать -INF теперь весь -NOM.PL /// настоящий испугаться -PF -3PL.S быть -RENARR -3PL.S чум -[GEN] so get.up -INF now all -NOM.PL /// real get.afraid -PF -3PL.S be -RENARR -3PL.S tent -[GEN] adv v -v.inf adv adj -n.number ll adj v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn n -n.case kunsɨəɁ… ŋanaɁsanəɁ. kunsɨ -ə -Ɂ ŋanaɁsan -əɁ внутри -ADJ -PL человек -NOM.PL inside -ADJ -PL man -NOM.PL kunsɨ -ə -Ɂ ŋanaɁsaⁿ -Ɂ внутри -ADJ -PL человек -NOM.PL inside -ADJ -PL man -NOM.PL pp -n.deriv.adj -n.number n -n.number Когда они остановились, все, кто был в чуме, совсем испугались люди. 157.268 vb.032 Хыымсы тахариаа тəті Веретенников хиəдиˀиамты нииˀə ибаху. Хыымсы тахариаа тəті Веретенников хиəдиˀиамты нииˀə ибаху. Hɨɨmsɨ tahari͡aa təti Vʼerʼetʼennʼikov hiədʼiɁi͡amtɨ nʼiiɁə ibahu. Hɨɨmsɨ tahari͡aa təti Vʼerʼetʼennʼikov hiədʼiɁi͡amtɨ nʼiiɁə ibahu. Hɨɨmsɨ tahari͡aa təti Vʼerʼetʼennʼikov hiədʼiɁi͡amtɨ nʼiiɁə ibahu. hɨɨm -sɨ tahari͡aa təti Vʼerʼetʼennʼikov hiədʼi -Ɂi͡a -mtɨ nʼii -Ɂə i -bahu испугаться -INF теперь тот .NOM Веретенников сокуй -AUGM -ACC.3SG снять -PF .3SG.S быть -RENARR .3SG.S get.afraid -INF now that .NOM Veretennikov (!!) -AUGM -ACC.3SG take.off -PF .3SG.S be -RENARR .3SG.S hɨɨm -sa tahari͡aa tə -∅ Vʼerʼetʼennʼikov hiədʼə -Ɂa -mtu nʼiə -Ɂə -∅ ij -haŋhu -∅ испугаться -INF теперь тот -[NOM] Веретенников сокуй -AUGM -ACC.3SG снять -PF -[3SG.S] быть -RENARR -[3SG.S] get.afraid -INF now that -[NOM] Veretennikov (!!) -AUGM -ACC.3SG take.off -PF -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] v -v.inf adv pr -n.case propr n -n.deriv -n.case-poss v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Когда все испугались, этот Веретенников снял свой сокуй. 162.213 vb.033 Тəніˀиа хиəдиˀиамты ниəди тахариабиˀ наганаˀаӡу əмны ибаху, тə наганаˀамту наганаˀамтумындысы тахариаа тəндə тəті Лəмəби Басович… Басович нану конаˀагəй ибаху ӈануə маӡə дя. Тəніˀиа хиəдиˀиамты ниəди тахариабиˀ наганаˀаӡу əмны ибаху, тə наганаˀамту наганаˀамту мындысы тахариаа тəндə тəтіЛəмəби Басович… Басович нану конаˀагəй ибаху ӈануə маӡə дя. TəniɁi͡a hiədʼiɁi͡amtɨ nʼiədʼi tahari͡abiɁ naganaɁaðu əmnɨ ibahu, tə naganaɁamtu naganaɁamtu mɨndɨsɨtahari͡aa təndə təti Ləməbi Basovič… Basovič nanu konaɁagəj ibahu ŋanuə maðə dʼa. TəniɁi͡a hiədʼiɁi͡amtɨ nʼiədʼi tahari͡abiɁ naganaɁaðu əmnɨ ibahu, tə naganaɁamtu naganaɁamtu mɨndɨsɨ tahari͡aa təndə tətiLəməbi Basovič… Basovič nanu konaɁagəj ibahu ŋanuə maðə dʼa. TəniɁi͡a hiədʼiɁi͡amtɨ nʼiədʼi tahari͡abiɁ naganaɁaðu əmnɨ ibahu, tə təniɁi͡a hiədʼi -Ɂi͡a -mtɨ nʼiə -dʼi tahari͡abiɁ nagan -aɁa -ðu əm -nɨ i -bahu tə так сокуй -AUGM -ACC.3SG снять -INF сейчас наган -AUGM -NOM.3SG этот -LOCADV быть -RENARR .3SG.S ну so (!!) -AUGM -ACC.3SG take.off -INF now revolver -AUGM -NOM.3SG this -LOCADV be -RENARR .3SG.S well təniɁi͡a hiədʼə -Ɂa -mtu nʼiə -sa tahari͡abiɁ nagan -Ɂa -tu əm -nu ij -haŋhu -∅ tə так сокуй -AUGM -ACC.3SG снять -INF сейчас наган -AUGM -NOM.3SG этот -LOCADV быть -RENARR -[3SG.S] ну so (!!) -AUGM -ACC.3SG take.off -INF now revolver -AUGM -NOM.3SG this -LOCADV be -RENARR -[3SG.S] well adv n -n.deriv -n.case-poss v -v.inf adv n -n.deriv -n.case-poss pr -adv.case v -v.mood -v.pn interj naganaɁamtu naganaɁamtu mɨndɨsɨ tahari͡aa təndə təti Ləməbi Basovič… Basovič nagan -aɁa -mtu nagan -aɁa -mtu mɨndɨ -sɨ tahari͡aa təndə təti Ləməbi Basovič Basovič наган -AUGM -ACC.3SG наган -AUGM -ACC.3SG нести -INF теперь тот .GEN тот .NOM Ламаби .NOM Басович Басович revolver -AUGM -ACC.3SG revolver -AUGM -ACC.3SG carry -INF now that .GEN that .NOM Lamabi .NOM Basovich Basovich nagan -Ɂa -mtu nagan -Ɂa -mtu mɨntɨɁ -sa tahari͡aa tə - tə -∅ LəməðiɁ -∅ Basovič Basovič наган -AUGM -ACC.3SG наган -AUGM -ACC.3SG нести -INF теперь тот -[GEN] тот -[NOM] Ламаби -[NOM] Басович Басович revolver -AUGM -ACC.3SG revolver -AUGM -ACC.3SG carry -INF now that -[GEN] that -[NOM] Lamabi -[NOM] Basovich Basovich n -n.deriv -n.case-poss n -n.deriv -n.case-poss v -v.inf adv pr -n.case pr -n.case propr -n.case propr propr nanu konaɁagəj ibahu ŋanuə maðə dʼa. na -nu kona -Ɂa -gəj i -bahu ŋanuə mað -ə dʼa с -LOCADV пойти -PF -3DU.S быть -RENARR .3SG.S настоящий .GEN чум .GEN ALL with -LOCADV go -PF -3DU.S be -RENARR .3SG.S real .GEN tent .GEN ALL na -nu konɨ -Ɂə -kəj ij -haŋhu -∅ ŋanuə - maɁ - dʼa с -LOCADV пойти -PF -3DU.S быть -RENARR -[3SG.S] настоящий -[GEN] чум -[GEN] ALL with -LOCADV go -PF -3DU.S be -RENARR -[3SG.S] real -[GEN] tent -[GEN] ALL pp -adv.case v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn adj -n.case n -n.case pp Когда он сокуй снял… наган у него вроде вот здесь был, с этим наганом теперь, они с Ламаби Басовичем пошли, говорят, вшестовой чум. 178.066 vb.034 Анікаˀа… шестовой чум… ё… Анікаˀа… AnikaɁa… AnikaɁa… AnikaɁa… anikaɁa большой big anikaɁa большой big adj 183.646 vb.035 Тəніˀиа конаˀагəй ибаху. Тəніˀиа конаˀагəй ибаху. TəniɁi͡a konaɁagəj ibahu. TəniɁi͡a konaɁagəj ibahu. TəniɁi͡a konaɁagəj ibahu. tə -ni -Ɂi͡a kona -Ɂa -gəj i -bahu тот -LOCPRON -LATPRON пойти -PF -3DU.S быть -RENARR that -LOCPRON -LATPRON go -PF -3DU.S be -RENARR tə -ni -Ɂa konɨ -Ɂə -kəj ij -haŋhu тот -LOCPRON -LATPRON пойти -PF -3DU.S быть -RENARR that -LOCPRON -LATPRON go -PF -3DU.S be -RENARR pr -pr.case -pr.case v -v.tense -v.pn v -v.mood Туда, говорят, вошли. 185.806 vb.036 Тəні коныди тахариаа ӈануə… такəə /// ӈануə маӡə ӈуньди дя ӈануə сəиˀтӱрӱбаху. Тəні коныди тахариаа ӈануə… такəə ӈануə маӡə ӈуньди дя ӈануə сəиˀтӱрӱбаху. Təni konɨdʼi tahari͡aa ŋanuə… takəə ŋanuə maðə ŋunʼdʼi dʼa ŋanuə səiɁtürübahu. Təni konɨdʼi tahari͡aa ŋanuə… takəə /// ŋanuə maðə ŋunʼdʼi dʼa ŋanuə səiɁtürübahu. Təni konɨdʼi tahari͡aa ŋanuə… takəə /// ŋanuə maðə ŋunʼdʼi tə -ni konɨ -dʼi tahari͡aa ŋanuə takəə /// ŋanuə mað -ə ŋunʼdʼi тот -LOCPRON .LATADV пойти -INF теперь настоящий тот.дальний /// настоящий .GEN чум -GEN дымовое.отверстие .GEN that -LOCPRON .LATADV go -INF now real that.remote /// real .GEN tent -GEN smoke.opening(!!) .GEN tə -ni - konɨ -sa tahari͡aa ŋanuə takəə /// ŋanuə - maɁ - ŋunsɨ - тот -LOCPRON -[LATADV] пойти -INF теперь настоящий тот.дальний /// настоящий -[GEN] чум -GEN дымовое.отверстие -[GEN] that -LOCPRON -[LATADV] go -INF now real that.remote /// real -[GEN] tent -GEN smoke.opening(!!) -[GEN] pr -pr.case -adv.case v -v.inf adv adj pr ll adj -n.case n -n.case n -n.case dʼa ŋanuə səiɁtürübahu. dʼa ŋanuə səiɁtürü -bahu ALL настоящий стрелять -RENARR .3SG.S ALL real shoot -RENARR .3SG.S dʼa ŋanuə səiɁtürü -haŋhu -∅ ALL настоящий стрелять -RENARR -[3SG.S] ALL real shoot -RENARR -[3SG.S] pp adj v -v.mood -v.pn Войдя в чум, стреляет в дымовое отверстие чума. 192.779 vb.037 Тəті Веретенников. Тəті Веретенников. Təti Vʼerʼetʼennʼikov. Təti Vʼerʼetʼennʼikov. Təti Vʼerʼetʼennʼikov. təti Vʼerʼetʼennʼikov тот .NOM Веретенников that .NOM Veretennikov tə -∅ Vʼerʼetʼennʼikov тот -[NOM] Веретенников that -[NOM] Veretennikov pr -n.case propr Этот Веретенников 195.349 vb.038 Туу биӡитəнынты, тəндə… наганаˀантəнунту… наган или əнты мааӈуна (мабтабта)… пистолетили чё-ли. Туу биӡитəнынты, тəндə… наганаˀантəнунту… наган или əнты мааӈуна (мабтабта)… пистолет или чё-ли. Tuu biðitənɨntɨ, təndə… naganaɁantənuntu… nagan ilʼi əntɨ maaŋuna (mabtabta)… pistolʼət ilʼi čʼo-lʼi. Tuu biðitənɨntɨ, təndə… naganaɁantənuntu… nagan ilʼi əntɨ maaŋuna (mabtabta)… pistolʼət ilʼi čʼo-lʼi. Tuu biðitənɨntɨ, təndə… naganaɁantənuntu… nagan ilʼi əntɨ maaŋuna tuu biði -tənɨ -ntɨ təndə nagan -aɁa -ntənu -ntu nagan ilʼi əntɨ maaŋuna огонь .GEN стрела -LOC -3SG тот .GEN наган -AUGM -LOC -3SG наган .NOM или это.самое .NOM что.такое.D fire .GEN arrow -LOC -3SG that .GEN revolver -AUGM -LOC -3SG revolver .NOM or sort.of .NOM what.for tuj - bitiɁ -ntənu -ntu tə - nagan -Ɂa -ntənu -ntu nagan -∅ ilʼi əntɨ -∅ maaŋuna огонь -[GEN] стрела -LOC -3SG тот -[GEN] наган -AUGM -LOC -3SG наган -[NOM] или это.самое -[NOM] что.такое.D fire -[GEN] arrow -LOC -3SG that -[GEN] revolver -AUGM -LOC -3SG revolver -[NOM] or sort.of -[NOM] what.for n -n.case n -n.case -n.poss pr -n.case n -n.deriv -n.case -n.poss n -n.case conj n|v -n.case n mabtabta… /// /// ///. ma -bta -bta /// /// /// что -ли2 -ли2 /// /// /// what -INDEF2 -INDEF2 /// /// /// maa -bta -bta /// /// /// что -ли2 -ли2 /// /// /// what -INDEF2 -INDEF2 /// /// /// pr -cl -cl ll ll ll Из пистолета, из этого… нагана… наган или что (у него) было. 202.988 vb.039 Тəрəдитəны сəитӱрӱбаху. Тəрəдитəны сəитӱрӱбаху. Tərədʼitənɨ səitürübahu. Tərədʼitənɨ səitürübahu. Tərədʼitənɨ səiɁtürübahu. tərədʼi -tənɨ səiɁtürü -bahu такой -LOC стрелять -RENARR .3SG.S such -LOC shoot -RENARR .3SG.S tərədʼi -ntənu səiɁtürü -haŋhu -∅ такой -LOC стрелять -RENARR -[3SG.S] such -LOC shoot -RENARR -[3SG.S] adj -n.case v -v.mood -v.pn Из этого стреляет. 205.788 vb.040 Тəніˀиа хыымсы бəньдеˀ ӈануə ӈəнəриˀитəˀ ибахуˀ тəтəˀ ӈанаˀсанəˀ. Тəніˀиа хыымсы бəньдеˀ ӈануə ӈəнəриˀитəˀ ибахуˀ тəтəˀ ӈанаˀсанəˀ. TəniɁi͡a hɨɨmsɨ bənʼdʼəɁ ŋanuə ŋənəriɁitəɁ ibahuɁ tətəɁ ŋanaɁsanəɁ. TəniɁi͡a hɨɨmsɨ bənʼdʼəɁ ŋanuə ŋənəriɁitəɁ ibahuɁ tətəɁ ŋanaɁsanəɁ. TəniɁi͡a hɨɨmsɨ bənʼdʼəɁ ŋanuə ŋənəriɁitəɁ ibahuɁ təniɁi͡a hɨɨm -sɨ bənʼdʼə -Ɂ ŋanuə ŋənə -ri -Ɂi -təɁ i -bahu -Ɂ так испугаться -INF весь -NOM.PL настоящий удивиться -Vrə -PF -3PL.R быть -RENARR -3PL.S so get.afraid -INF all -NOM.PL real be.surprised -Vrə -PF -3PL.R be -RENARR -3PL.S təniɁi͡a hɨɨm -sa bənsə -Ɂ ŋanuə ŋənə -rə -Ɂə -ntəɁ ij -haŋhu -Ɂ так испугаться -INF весь -NOM.PL настоящий удивиться -Vrə -PF -3PL.R быть -RENARR -3PL.S so get.afraid -INF all -NOM.PL real be.surprised -Vrə -PF -3PL.R be -RENARR -3PL.S adv v -v.inf adj -n.number adj v -deriv.v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn tətəɁ ŋanaɁsanəɁ. tətə -Ɂ ŋanaɁsan -əɁ тот -PL человек -NOM.PL that -PL man -NOM.PL tə -Ɂ ŋanaɁsaⁿ -Ɂ тот -PL человек -NOM.PL that -PL man -NOM.PL pr -n.number n -n.number Все в чуме (испугались) и затихли. 209.952 vb.041 Тəніˀиа ӈəнəрəса тə тəндыче тахариабиˀ əндыˀ мəлиˀ ӈануə хыымыˀəˀ ибаху. Тəніˀиа ӈəнəрəса тə тəндыче тахариабиˀ əндыˀ мəлиˀ ӈануə хыымыˀəˀ ибаху. TəniɁi͡a ŋənərəsa tə təndɨtʼə tahari͡abiɁ əndɨɁ məlʼiɁ ŋanuə hɨɨmɨɁəɁ ibahu. TəniɁi͡a ŋənərəsa tə təndɨtʼə tahari͡abiɁ əndɨɁ məlʼiɁ ŋanuə hɨɨmɨɁəɁ ibahu. TəniɁi͡a ŋənərəsa tə təndɨtʼə tahari͡abiɁ əndɨɁ məlʼiɁ ŋanuə təniɁi͡a ŋənə -rə -sa tə təndɨ -tʼə tahari͡abiɁ əndɨ -Ɂ məlʼiɁ ŋanuə так удивиться -Vrə -INF ну тот -NOM.PL.2SG сейчас это.самое -NOM.PL совсем настоящий so be.surprised -Vrə -INF well that -NOM.PL.2SG now sort.of -NOM.PL quite real təniɁi͡a ŋənə -rə -sa tə tə -tʼə tahari͡abiɁ əntɨ -Ɂ məlʼiɁ ŋanuə так удивиться -Vrə -INF ну тот -NOM.PL.2SG сейчас это.самое -NOM.PL совсем настоящий so be.surprised -Vrə -INF well that -NOM.PL.2SG now sort.of -NOM.PL quite real adv v -deriv.v -v.inf interj pr -n.case-poss adv n|v -n.number adv adj hɨɨmɨɁəɁ ibahu. hɨɨm -ɨɁə -Ɂ i -bahu испугаться -PF -3PL.S быть -RENARR .3SG.S get.afraid -PF -3PL.S be -RENARR .3SG.S hɨɨm -Ɂə -Ɂ ij -haŋhu -∅ испугаться -PF -3PL.S быть -RENARR -[3SG.S] get.afraid -PF -3PL.S be -RENARR -[3SG.S] v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Совсем прямо они испугались, говорят. 215.597 vb.042 Тəті тахариаа Веретенников этот. Тəті тахариаа Веретенников этот. Təti tahari͡aa Vʼerʼetʼennʼikov etot. Təti tahari͡aa Vʼerʼetʼennʼikov etot. Təti tahari͡aa Vʼerʼetʼennʼikov ///. təti tahari͡aa Vʼerʼetʼennʼikov /// тот .NOM теперь Веретенников /// that .NOM now Veretennikov /// tə -∅ tahari͡aa Vʼerʼetʼennʼikov /// тот -[NOM] теперь Веретенников /// that -[NOM] now Veretennikov /// pr -n.caseadv propr ll Этот Веретенников. 218.163 vb.043 Тəті Котумə бəньде əнды … əнты… няа əнды… кəбиай хонəихиаӈхы тəніˀиа. Котумə бəньде əнды … əнты… няа əнды… кəбиай хонəихиаӈхы тəніˀиа. Kotumə bənʼdʼə əndɨ … əntɨ… nʼaa əndɨ… kəbi͡aj honəihi͡aŋhɨ təniɁi͡a. Kotumə bənʼdʼə əndɨ … əntɨ… nʼaa əndɨ… kəbi͡aj honəihi͡aŋhɨ təniɁi͡a. Kotumə bənʼdʼə əndɨ… əntɨ… nʼaa əndɨ… kəbi͡aj kotu -mə bənʼdʼə əndɨ əntɨ nʼaa əndɨ kəbi͡a -j тетя -NOM.1SG весь .ACC это.самое .ACC это.самое нганасан это.самое .ACC шаманский. костюм -ACC.PL aunt -NOM.1SG all .ACC sort.of .ACC sort.of Nganasan sort.of .ACC shaman.clothing -ACC.PL kotu -mə bənsə - əntɨ - əntɨ nʼaa əntɨ - kəhi͡a -j тетя -NOM.1SG весь -[ACC] это.самое -[ACC] это.самое нганасан это.самое -[ACC] шаманский. костюм -ACC.PL aunt -NOM.1SG all -[ACC] sort.of -[ACC] sort.of Nganasan sort.of -[ACC] shaman.clothing -ACC.PL n -n.case-poss adj -n.case n|v -n.case n|v n n|v -n.case n -n.case honəihi͡aŋhɨ təniɁi͡a. honəi -hi͡aŋhɨ təniɁi͡a используемое .VGS -RENARR .3SG.S так something.used .VGS -RENARR .3SG.S so honəə -Ɂ -haŋhu -∅ təniɁi͡a используемое -[VGS] -RENARR -[3SG.S] так something.used -[VGS] -RENARR -[3SG.S] so n -n.deriv.v -v.mood -v.pn adv Моя тетя все… нганасанские… шаманские одежды носит. 223.701 vb.044 Кəбиачи бəньдеˀ бəрəде-ры-ˀи-ндəˀ ибахуˀ тəндə начальник милисендə. Кəбиачи бəньдеˀ бəрəде-ры-ˀи-ндəˀ ибахуˀ тəндə начальник милисендə. Kəbi͡atʼi bənʼdʼəɁ bərədʼə-rɨ-Ɂi-ndəɁ ibahuɁ təndə natʼalʼnʼik milʼisʼəndə. Kəbi͡atʼi bənʼdʼəɁ bərədʼə-rɨ-Ɂi-ndəɁ ibahuɁ təndə natʼalʼnʼik milʼisʼəndə. Kəbi͡atʼi bənʼdʼəɁ bərədʼərɨɁindəɁ ibahuɁ kəbi͡a -tʼi bənʼdʼə -Ɂ bərə -dʼə -rɨ -Ɂi -ndəɁ i -bahu -Ɂ шаманский. костюм -NOM.PL.3SG весь -NOM.PL рвать -D6 -PASS -PF -3PL.R быть -RENARR -3PL.S shaman.clothing -NOM.PL.3SG all -NOM.PL tear -D6 -PASS -PF -3PL.R be -RENARR -3PL.S kəhi͡a -tʼü bənsə -Ɂ bərə -dʼə -ru -Ɂə -ntəɁ ij -haŋhu -Ɂ шаманский. костюм -NOM.PL.3SG весь -NOM.PL рвать -D6 -PASS -PF -3PL.R быть -RENARR -3PL.S shaman.clothing -NOM.PL.3SG all -NOM.PL tear -D6 -PASS -PF -3PL.R be -RENARR -3PL.S n -n.case-poss adj -n.number v -deriv -v.deriv -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn təndə natʼalʼnʼik milʼisʼəndə. təndə natʼalʼnʼik milʼisʼə -ndə тот .GEN начальник милиционер -LAT that .GEN chief militiaman -LAT tə - natʼalʼnʼik milʼisʼə -ntə тот -[GEN] начальник милиционер -LAT that -[GEN] chief militiaman -LAT pr -n.case n n -n.case На костюме ее все веревочки (завязки) разорвал этот начальник милиции. 228.577 vb.045 Тəніˀиа бəрəдерыди тахариаа /// коӡуˀуəмə тəті тахариаа мəлиˀ… мəлиˀ хыымыˀə ибаху. Тəніˀиа бəрəдерыди тахариаа коӡуˀуəмə тəті тахариаа мəлиˀ… мəлиˀ хыымыˀə ибаху. TəniɁi͡a bərədʼərɨdʼi tahari͡aa koðuɁu͡əmə təti tahari͡aa məlʼiɁ… məlʼiɁ hɨɨmɨɁə ibahu. TəniɁi͡a bərədʼərɨdʼi tahari͡aa /// koðuɁu͡əmə təti tahari͡aa məlʼiɁ… məlʼiɁ hɨɨmɨɁə ibahu. TəniɁi͡a bərədʼərɨdʼi tahari͡aa /// koðuɁu͡əmə təti tahari͡aa məlʼiɁ… məlʼiɁ hɨɨmɨɁə təniɁi͡a bərə -dʼə -rɨ -dʼi tahari͡aa /// koðu -Ɂu͡ə -mə təti tahari͡aa məlʼiɁ məlʼiɁ hɨɨm -ɨɁə так рвать -D6 -PASS -INF теперь /// тетя -AUGM -NOM.1SG тот .NOM теперь совсем совсем испугаться -PF .3SG.S so tear -D6 -PASS -INF now /// aunt -AUGM -NOM.1SG that .NOM now quite quite get.afraid -PF .3SG.S təniɁi͡a bərə -dʼə -ru -sa tahari͡aa /// kotu -Ɂa -mə tə -∅ tahari͡aa məlʼiɁ məlʼiɁ hɨɨm -Ɂə -∅ так рвать -D6 -PASS -INF теперь /// тетя -AUGM -NOM.1SG тот -[NOM] теперь совсем совсем испугаться -PF -[3SG.S] so tear -D6 -PASS -INF now /// aunt -AUGM -NOM.1SG that -[NOM] now quite quite get.afraid -PF -[3SG.S] adv v -deriv -v.deriv -v.inf adv ll n -n.deriv -n.case-poss pr -n.case adv adv adv v -v.tense -v.pn ibahu. i -bahu быть -RENARR .3SG.S be -RENARR .3SG.S ij -haŋhu -∅ быть -RENARR -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] v -v.mood -v.pn Когда их разорвали, тетка моя, говорят, совсем испугалась. 234.428 vb.046 Хыымсы тахариаа бəндіˀиа чиндӱˀкиˀə ибаху. Хыымсы тахариаа бəндіˀиа чиндӱˀкиˀə ибаху. Hɨɨmsɨ tahari͡aa bəndiɁi͡a tʼindüɁkiɁə ibahu. Hɨɨmsɨ tahari͡aa bəndiɁi͡a tʼindüɁkiɁə ibahu. Hɨɨmsɨ tahari͡aa bəndiɁi͡a tʼindüɁkiɁə ibahu. hɨɨm -sɨ tahari͡aa bəndi -Ɂi͡a tʼindü -Ɂki -Ɂə i -bahu испугаться -INF теперь снаружи -LATPRON прыгать -RES -PF .3SG.S быть -RENARR .3SG.S get.afraid -INF now outside -LATPRON jump -RES -PF .3SG.S be -RENARR .3SG.S hɨɨm -sa tahari͡aa bənti -Ɂa tʼintə -Ɂkə -Ɂə -∅ ij -haŋhu -∅ испугаться -INF теперь снаружи -LATPRON прыгать -RES -PF -[3SG.S] быть -RENARR -[3SG.S] get.afraid -INF now outside -LATPRON jump -RES -PF -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] v -v.inf adv pp -pr.case v -v.deriv -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Испугавшись, на улицу, говорят, она прыгнула. 237.310 vb.047 Бəндіˀиа коныди тахариаа тəніˀиариаиˀ ӈануə няйбыдя кунігəльчиˀ чимсюˀиӡə ибаху. Бəндіˀиа коныди тахариаа тəніˀиариаиˀ ӈануə няйбыдя кунігəльчиˀ чимсюˀиӡə ибаху. BəndiɁi͡a konɨdʼi tahari͡aa təniɁi͡ari͡aiɁ ŋanuə nʼajbɨdʼa kunigəlʼtʼiɁ tʼimsʼüɁiðə ibahu. BəndiɁi͡a konɨdʼi tahari͡aa təniɁi͡ari͡aiɁ ŋanuə nʼajbɨdʼa kunigəlʼtʼiɁ tʼimsʼüɁiðə ibahu. BəndiɁi͡a konɨdʼi tahari͡aa təniɁi͡ari͡aiɁ ŋanuə nʼajbɨdʼa bəndi -Ɂi͡a konɨ -dʼi tahari͡aa təniɁi͡a -ri͡ai -Ɂ ŋanuə nʼajbɨ -dʼa снаружи -LATPRON пойти -INF теперь так -LIM -GEN.PL настоящий далекий -ALL outside -LATPRON go -INF now so -LIM -GEN.PL real far -ALL bənti -Ɂa konɨ -sa tahari͡aa təniɁi͡a -raa -Ɂ ŋanuə nʼajbɨ -dʼa снаружи -LATPRON пойти -INF теперь так -LIM -GEN.PL настоящий далекий -ALL outside -LATPRON go -INF now so -LIM -GEN.PL real far -ALL pp -pr.case v -v.inf adv adv -cl -n.case adj adj -n.deriv.adv kunigəlʼtʼiɁ tʼimsʼüɁiðə ibahu. ku -ni -gəlʼtʼi -Ɂ tʼimsʼü -Ɂi -ðə i -bahu какой -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL исчезнуть -PF -3SG.R быть -RENARR .3SG.S what -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL disappear -PF -3SG.R be -RENARR .3SG.S ku -ni -kəlʼitʼə -Ɂ tʼimsʼü -Ɂə -tə ij -haŋhu -∅ какой -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL исчезнуть -PF -3SG.R быть -RENARR -[3SG.S] what -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL disappear -PF -3SG.R be -RENARR -[3SG.S] pr -pr.case -cl -n.case v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn На улицу выйдя, прямо она туда куда-то совсем исчезла. 242.319 vb.048 Кунігəльчиˀ лəӡилибиахыӡə хуулиˀ. Кунігəльчиˀ лəӡилибиахыӡə хуулиˀ. KunigəlʼtʼiɁ ləðilʼibi͡ahɨðə huulʼiɁ. KunigəlʼtʼiɁ ləðilʼibi͡ahɨðə huulʼiɁ. KunigəlʼtʼiɁ ləðilʼibi͡ahɨðə huulʼiɁ. ku -ni -gəlʼtʼi -Ɂ ləði -lʼi -bi͡ahɨ -ðə huulʼi -Ɂ какой -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL не.мочь -PASS -RENARR -3SG.R найти -CN what -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL be.unable -PASS -RENARR -3SG.R find -CN ku -ni -kəlʼitʼə -Ɂ ləti -ru -haŋhu -tə huulʼi -Ɂ какой -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL не.мочь -PASS -RENARR -3SG.R найти -CN what -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL be.unable -PASS -RENARR -3SG.R find -CN pr -pr.case -cl -n.case v -v.deriv -v.mood -v.pn v -v.cn И совсем ее не могут нигде найти. 244.615 vb.049 Тəніˀиа /// лəӡилиси хуулиˀ тахариаа кууликӱəны мунубамбуˀ ӈанаˀсанəˀ. Тəніˀиа лəӡилиси хуулиˀ тахариаа кууликӱəны мунубамбуˀ ӈанаˀсанəˀ. TəniɁi͡a ləðilʼisʼi huulʼiɁ tahari͡aa kuulʼiküənɨ munubambuɁ ŋanaɁsanəɁ. TəniɁi͡a /// ləðilʼisʼi huulʼiɁ tahari͡aa kuulʼiküənɨ munubambuɁ ŋanaɁsanəɁ. TəniɁi͡a /// ləðilʼisʼi huulʼiɁ tahari͡aa kuulʼiküənɨ munubambuɁ təniɁi͡a /// ləði -lʼi -sʼi huulʼi -Ɂ tahari͡aa kuu -lʼi -küə -nɨ munu -bambu -Ɂ так /// не.мочь -PASS -INF найти -CN теперь некоторый -INDEF3 -то1 -LOCADV говорить -RENARR -3PL.S so /// be.unable -PASS -INF find -CN now some -INDEF3 -CL1 -LOCADV say -RENARR -3PL.S təniɁi͡a /// ləti -ru -sa huulʼi -Ɂ tahari͡aa kuə -lʼü -küə -nu munu -haŋhu -Ɂ так /// не.мочь -PASS -INF найти -CN теперь некоторый -INDEF3 -то1 -LOCADV говорить -RENARR -3PL.S so /// be.unable -PASS -INF find -CN now some -INDEF3 -CL1 -LOCADV say -RENARR -3PL.S adv ll v -v.deriv -v.inf v -v.cn adv adj -cl -cl -adv.case v -v.mood -v.pn ŋanaɁsanəɁ. ŋanaɁsan -əɁ человек -NOM.PL man -NOM.PL ŋanaɁsaⁿ -Ɂ человек -NOM.PL man -NOM.PL n -n.number Ее теперь не могут найти нигде, и через некоторое время вроде люди (стали) говорить. 250.414 vb.050 Ченыбиаӈхыӡыӈ куніні исянəмту. Ченыбиаӈхыӡыӈ куніні исянəмту. Tʼenɨbi͡aŋhɨðɨŋ kunini isʼanəmtu. Tʼenɨbi͡aŋhɨðɨŋ kunini isʼanəmtu. Tʼenɨbi͡aŋhɨðɨŋ kunini isʼanəmtu. tʼenɨ -bi͡aŋhɨ -ðɨŋ ku -ni -ni i -sʼan -əmtu знать -RENARR -3PL.O какой -LOCPRON -LOCADV быть -NACT -ACC.3SG know -RENARR -3PL.O what -LOCPRON -LOCADV be -NACT -ACC.3SG tʼenɨ -haŋhu -tuŋ ku -ni -nu ij -Ɂsaⁿ -mtu знать -RENARR -3PL.O какой -LOCPRON -LOCADV быть -NACT -ACC.3SG know -RENARR -3PL.O what -LOCPRON -LOCADV be -NACT -ACC.3SG v -v.mood -v.pn pr -pr.case -adv.case v -v.deriv -n.case-poss Вроде они знают, где она находится. 253.625 vb.051 Тааˀ кəӡудеəтіні тəніні тоньдяймəбтыˀмыəӡы ибаху. Тааˀ кəӡудеəтіні тəніні тоньдяймəбтыˀмыəӡы ибаху. TaaɁ kəðudʼəətini tənini tonʼdʼajməbtɨɁmɨəðɨ ibahu. TaaɁ kəðudʼəətini tənini tonʼdʼajməbtɨɁmɨəðɨ ibahu. TaaɁ kəðudʼəətini tənini tonʼdʼajməbtɨɁmɨəðɨ taa -Ɂ kəðu -dʼəə -tini tə -ni -ni tonʼdʼaj -məbtɨ -Ɂmɨə -ðɨ домашний.олень -GEN.PL пастись .Vc -ANT -LOC.PL тот -LOCPRON -LOCADV лежать -DER -VNPF -3SG domestic.reindeer -GEN.PL pasture .Vc -ANT -LOC.PL that -LOCPRON -LOCADV lie -DER -VNPF -3SG taa -Ɂ kətu - -dʼəə -ntinu tə -ni -nu tonʼdʼaj -məbtɨ -Ɂmuə -tu домашний.олень -GEN.PL пастись -[Vc] -ANT -LOC.PL тот -LOCPRON -LOCADV лежать -DER -VNPF -3SG domestic.reindeer -GEN.PL pasture -[Vc] -ANT -LOC.PL that -LOCPRON -LOCADV lie -DER -VNPF -3SG n -n.case v -deriv -cl -n.case pr -pr.case -adv.case v -v.deriv -v.nmnz -n.poss ibahu. i -bahu быть -RENARR .3SG.S be -RENARR .3SG.S ij -haŋhu -∅ быть -RENARR -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] v -v.mood -v.pn Вроде она легла там, где олени копали (там ямы остаются, некоторые и глубокие). 257.833 vb.052 Нəмбə матəӡаˀкураичу хонəиси. Нəмбə матəӡаˀкураичу хонəиси. Nəmbə matəðaɁkuraitʼü honəisʼi. Nəmbə matəðaɁkuraitʼü honəisʼi. Nəmbə matəðaɁkuraitʼü honəisʼi. nəmbə matəða -Ɂku -rai -tʼü honəi -sʼi плохой .ACC домашняя.одежда -DIM -LIM -ACC.PL.3SG используемое -VGS -INF bad .ACC house.clothing -DIM -LIM -ACC.PL.3SG something.used -VGS -INF nəŋhə - matəðə -Ɂku -raa -tʼü honəə -Ɂ -sa плохой -[ACC] домашняя.одежда -DIM -LIM -ACC.PL.3SG используемое -VGS -INF bad -[ACC] house.clothing -DIM -LIM -ACC.PL.3SG something.used -VGS -INF adj -n.case n -n.deriv -cl -n.case-poss n -n.deriv.v -v.inf Самые плохонькие парки одевает она (в этой яме, потому что когда убежала из чума, ничего не успела взять, толькодомашние парки). 260.852 vb.053 Тəніˀиа тоньдяйчисы тахариаа тəтірə тахариаиˀ тəті коӡуˀуəмə тахариаа хӱəтə тəніні имуəӡуибаху. Тəніˀиа тоньдяйчисы тахариаа тəтірə тахариаиˀ тəті коӡуˀуəмə тахариаа хӱəтə тəніні имуəӡу ибаху. TəniɁi͡a tonʼdʼajtʼisɨ tahari͡aa tətirə tahari͡aiɁ təti koðuɁuəmə tahari͡aa hüətə tənini imuəðu ibahu. TəniɁi͡a tonʼdʼajtʼisɨ tahari͡aa tətirə tahari͡aiɁ təti koðuɁuəmə tahari͡aa hüətə tənini imuəðu ibahu. TəniɁi͡a tonʼdʼajtʼisɨ tahari͡aa tətirə tahari͡aiɁ təti koðuɁu͡əmə tahari͡aa hüətə təniɁi͡a tonʼdʼaj -tʼi -sɨ tahari͡aa təti -rə tahari͡aiɁ təti koðu -Ɂu͡ə -mə tahari͡aa hüə -tə так лежать -TR -INF теперь тот -NOM.2SG теперь тот .NOM тетя -AUGM -NOM.1SG теперь год -LAT so lie -TR -INF now that -NOM.2SG now that .NOM aunt -AUGM -NOM.1SG now year -LAT təniɁi͡a tonʼdʼaj -tu -sa tahari͡aa tə -rə tahari͡aiɁ tə -∅ kotu -Ɂa -mə tahari͡aa hüə -ntə так лежать -TR -INF теперь тот -NOM.2SG теперь тот -[NOM] тетя -AUGM -NOM.1SG теперь год -LAT so lie -TR -INF now that -NOM.2SG now that -[NOM] aunt -AUGM -NOM.1SG now year -LAT adv v -v.deriv -v.inf adv pr -n.case-poss adv pr -n.case n -n.deriv -n.case-poss adv n -n.case tənini imuəðu ibahu. tə -ni -ni i -muə -ðu i -bahu тот -LOCPRON -LOCADV быть -VNPF -3SG быть -RENARR .3SG.S that -LOCPRON -LOCADV be -VNPF -3SG be -RENARR .3SG.S tə -ni -nu ij -Ɂmuə -tu ij -haŋhu -∅ тот -LOCPRON -LOCADV быть -VNPF -3SG быть -RENARR -[3SG.S] that -LOCPRON -LOCADV be -VNPF -3SG be -RENARR -[3SG.S] pr -pr.case -adv.case v -v.nmnz -n.case-poss v -v.mood -v.pn Так там лежа, моя тетка все время там находилась, оказывается. 266.332 vb.054 Тонсырыˀыа ися конаˀа ибаху. Тонсырыˀыа ися конаˀа ибаху. TonsɨrɨɁɨa isʼa konaɁa ibahu. TonsɨrɨɁɨa isʼa konaɁa ibahu. TonsɨrɨɁɨa isʼa konaɁa ibahu. tonsɨrɨɁɨa i -sʼa kona -Ɂa i -bahu метель быть -INF пойти -PF .3SG.S быть -RENARR .3SG.S snowstorm(!!) be -INF go -PF .3SG.S be -RENARR .3SG.S tonsɨrɨɁɨa ij -sa konɨ -Ɂə -∅ ij -haŋhu -∅ метель быть -INF пойти -PF -[3SG.S] быть -RENARR -[3SG.S] snowstorm(!!) be -INF go -PF -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] n v -v.inf v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Весной снег метет так — не пуржит, а просто метет, вот такая погода стала, говорят. 268.168 vb.055 Биəӡыˀыа ися конаˀа ибаху. Биəӡыˀыа ися конаˀа ибаху. BiəðɨɁɨ͡a isʼa konaɁa ibahu. BiəðɨɁɨ͡a isʼa konaɁa ibahu. BiəðɨɁɨ͡a isʼa konaɁa ibahu. biəðɨɁɨa i -sʼa kona -Ɂa i -bahu небольшой.ветер(?) быть -INF пойти -PF быть -RENARR light.wind(?) be -INF go -PF be -RENARR biəðɨɁɨa ij -sa konɨ -Ɂə ij -haŋhu небольшой.ветер(?) быть -INF пойти -PF быть -RENARR light.wind(?) be -INF go -PF be -RENARR n v -v.inf v -v.tense v -v.mood Ветер, говорят, стал небольшой. 270.344 vb.056 Веретенниковəрə тəті тахариаа тəндə… тəндə кəбиай бəньде ӈуняˀа ибаху. Веретенниковəрə тəті тахариаа тəндə… тəндə кəбиай бəньде ӈуняˀа ибаху. Vʼerʼetʼennʼikovərə təti tahari͡aa təndə… təndə kəbi͡aj bənʼdʼə ŋunʼaɁa ibahu. Vʼerʼetʼennʼikovərə təti tahari͡aa təndə… təndə kəbi͡aj bənʼdʼə ŋunʼaɁa ibahu. Vʼerʼetʼennʼikovərə təti tahari͡aa təndə… təndə kəbi͡aj bənʼdʼə ŋunʼaɁa ibahu. Vʼerʼetʼennʼikovə -rə təti tahari͡aa təndə təndə kəbi͡a -j bənʼdʼə ŋunʼa -Ɂa i -bahu Веретенников -NOM.2SG тот .NOM теперь тот .ACC тот .ACC шаманский. костюм -ACC.PL весь .ACC соединить -PF .3SG.S быть -RENARR .3SG.S Veretennikov -NOM.2SG that .NOM now that .ACC that .ACC shaman.clothing -ACC.PL all .ACC join -PF .3SG.S be -RENARR .3SG.S Vʼerʼetʼennʼikov -rə tə -∅ tahari͡aa tə - tə - kəhi͡a -j bənsə - ŋunʼü -Ɂə -∅ ij -haŋhu -∅ Веретенников -NOM.2SG тот -[NOM] теперь тот -[ACC] тот -[ACC] шаманский. костюм -ACC.PL весь -[ACC] соединить -PF -[3SG.S] быть -RENARR -[3SG.S] Veretennikov -NOM.2SG that -[NOM] now that -[ACC] that -[ACC] shaman.clothing -ACC.PL all -[ACC] join -PF -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] propr -n.case-poss pr -n.case adv pr -n.casepr -n.case n -n.case adj -n.casev -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Веретенников этот собрал, говорят, весь шаманский костюм, бубен и проч. 275.751 vb.057 Тəніˀиа ӈунюдя тахариаа əнды такəə… тəндə кəндəту дя кондаˀичу ибаху. Тəніˀиа ӈунюдя тахариаа əнды такəə… тəндə кəндəту дя кондаˀичу ибаху. TəniɁi͡a ŋunʼüdʼa tahari͡aa əndɨ takəə… təndə kəndətu dʼa kondaɁitʼü ibahu. TəniɁi͡a ŋunʼüdʼa tahari͡aa əndɨ takəə… təndə kəndətu dʼa kondaɁitʼü ibahu. TəniɁi͡a ŋunʼüdʼa tahari͡aa əndɨ takəə… təndə kəndətu dʼa kondaɁitʼü təniɁi͡a ŋunʼü -dʼa tahari͡aa əndɨ takəə təndə kəndə -tu dʼa konda -Ɂi -tʼü так соединить -INF теперь это.самое .GEN тот.дальний тот .GEN нарта -GEN.3SG ALL увезти -PF -3SG.O so join -INF now sort.of .GEN that.remote that .GEN sledge -GEN.3SG ALL take.away -PF -3SG.O təniɁi͡a ŋunʼü -sa tahari͡aa əntɨ - takəə tə - kəntə -ntu dʼa kontu -Ɂə -tu так соединить -INF теперь это.самое -[GEN] тот.дальний тот -[GEN] нарта -GEN.3SG ALL увезти -PF -3SG.O so join -INF now sort.of -[GEN] that.remote that -[GEN] sledge -GEN.3SG ALL take.away -PF -3SG.O adv v -v.inf adv n|v -n.case pr pr -n.case n -n.case-poss pp v -v.tense -v.pn ibahu. i -bahu быть -RENARR .3SG.S be -RENARR .3SG.S ij -haŋhu -∅ быть -RENARR -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] v -v.mood -v.pn Все это собрав, в санку, на которой приехали, все это отнес. 281.807 vb.058 Хурабаˀа тəті хелысыбиахыты əнты… Хурабаˀа тəті хелысыбиахыты əнты… HurabaɁa təti helɨsɨbi͡ahɨtɨ əntɨ… HurabaɁa təti helɨsɨbi͡ahɨtɨ əntɨ… HurabaɁa təti helɨsɨbi͡ahɨtɨ əntɨ… HurabaɁa təti helɨ -sɨ -bi͡ahɨ -tɨ əntɨ Хурабаа .NOM тот .NOM часть -D8 -RENARR -3SG.O это.самое Hurabaa .NOM that .NOM part -D8 -RENARR -3SG.O sort.of HurəbaɁa -∅ tə -∅ helɨ -sɨj -haŋhu -tu əntɨ Хурабаа -[NOM] тот -[NOM] часть -D8 -RENARR -3SG.O это.самое Hurabaa -[NOM] that -[NOM] part -D8 -RENARR -3SG.O sort.of propr -n.case pr -n.case n -deriv.v -v.mood -v.pn n|v Хурабаˀа, говорят, помогает. 284.351 vb.059 Хурабаˀа это… Порбин Лəмəби Басович. Хурабаˀа это… Порбин Лəмəби Басович. HurabaɁa eto… Porbin Ləməbi Basovič. HurabaɁa eto… Porbin Ləməbi Basovič. HurabaɁa ///… Porbin Ləməbi Basovič. HurabaɁa /// Porbin Ləməbi Basovič Хурабаа .NOM /// Порбин Ламаби .NOM Басович Hurabaa .NOM /// Porbin Lamabi .NOM Basovich HurəbaɁa -∅ /// Porbin LəməðiɁ -∅ Basovič Хурабаа -[NOM] /// Порбин Ламаби -[NOM] Басович Hurabaa -[NOM] /// Porbin Lamabi -[NOM] Basovich propr -n.case ll propr propr -n.case propr 289.632 vb.060 Тəндə кличкату исюə Хурабаˀа. Тəндə кличкату исюə Хурабаˀа. Təndə klʼičkatu isʼüə HurabaɁa. Təndə klʼičkatu isʼüə HurabaɁa. Təndə klʼičkatu isʼüə HurabaɁa. təndə klʼička -tu i -sʼüə HurabaɁa тот .GEN кличка -NOM.3SG быть -PRAET .3SG.S Хурабаа .NOM that .GEN nickname -NOM.3SG be -PRAET .3SG.S Hurabaa .NOM tə - klʼička -tu ij -suə -∅ HurəbaɁa -∅ тот -[GEN] кличка -NOM.3SG быть -PRAET -[3SG.S] Хурабаа -[NOM] that -[GEN] nickname -NOM.3SG be -PRAET -[3SG.S] Hurabaa -[NOM] pr -n.case n -n.case-poss v -v.tense -v.pn propr -n.case У него кличка была Хурабаˀа. 292.362 vb.061 Нимтіабтірті. Нимтіабтірті. Nʼimti͡abtirti. Nʼimti͡abtirti. Nʼimti͡abtirti. nʼimti͡abtir -ti прозвище -NOM.3SG nickname -NOM.3SG nʼimti͡abtir -tu прозвище -NOM.3SG nickname -NOM.3SG n -n.case-poss Кличка его. 294.011 vb.062 Тəті помогаирхуаӈхуӡу. Тəті помогаирхуаӈхуӡу. Təti pomogairhu͡aŋhuðu. Təti pomogairhu͡aŋhuðu. Təti pomogairhu͡aŋhuðu. təti pomogair -hu͡aŋhu -ðu тот .NOM помогать -RENARR -3SG.O that .NOM help -RENARR -3SG.O tə -∅ pomogair -haŋhu -tu тот -[NOM] помогать -RENARR -3SG.O that -[NOM] help -RENARR -3SG.O pr -n.case v -v.mood -v.pn Он помогал, говорят. 296.263 vb.063 Тəндə əнды… тəндə Веретенников Тəндə əнды… тəндə Веретенников Təndə əndɨ… təndə Vʼerʼetʼennʼikov Təndə əndɨ… təndə Vʼerʼetʼennʼikov Təndə əndɨ… təndə Vʼerʼetʼennʼikov təndə əndɨ təndə Vʼerʼetʼennʼikov тот .ACC это.самое .ACC тот .ACC Веретенников that .ACC sort.of .ACC that .ACC Veretennikov tə - əntɨ - tə - Vʼerʼetʼennʼikov тот -[ACC] это.самое -[ACC] тот -[ACC] Веретенников that -[ACC] sort.of -[ACC] that -[ACC] Veretennikov pr -n.case n|v -n.case pr -n.case propr Этот... Веретенников. Синтаксическая трактовка первых трех слов, естественно, весьма условна. 298.955 vb.064 Тə, тəтірə Волочанка дя конаˀагəй ибаху. Тə, тəтірə Волочанка дя конаˀагəй ибаху. Tə, tətirə Volotʼanka dʼa konaɁagəj ibahu. Tə, tətirə Volotʼanka dʼa konaɁagəj ibahu. Tə, tətirə Volotʼanka dʼa konaɁagəj ibahu. tə təti -rə Volotʼanka dʼa kona -Ɂa -gəj i -bahu ну тот -NOM.2SG Волочанка .GEN ALL пойти -PF -3DU.S быть -RENARR .3SG.S well that -NOM.2SG Volochanka .GEN ALL go -PF -3DU.S be -RENARR .3SG.S tə tə -rə Volotʼanka - dʼa konɨ -Ɂə -kəj ij -haŋhu -∅ ну тот -NOM.2SG Волочанка -[GEN] ALL пойти -PF -3DU.S быть -RENARR -[3SG.S] well that -NOM.2SG Volochanka -[GEN] ALL go -PF -3DU.S be -RENARR -[3SG.S] interj pr -n.case-poss propr -n.case pp v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Они обратно в Волочанку уехали. 301.660 vb.065 Тəндычи бəньдей коиˀə ибаху. Тəндычи бəньдей коиˀə ибаху. Təndɨtʼi bənʼdʼəj koiɁə ibahu. Təndɨtʼi bənʼdʼəj koiɁə ibahu. Təndɨtʼi bənʼdʼəj koiɁə ibahu. təndɨ -tʼi bənʼdʼə -j koi -Ɂə i -bahu тот -ACC.PL.3SG весь -ACC.PL оставить -PF .3SG.S быть -RENARR .3SG.S that -ACC.PL.3SG all -ACC.PL leave -PF .3SG.S be -RENARR .3SG.S tə -tʼü bənsə -j koi -Ɂə -∅ ij -haŋhu -∅ тот -ACC.PL.3SG весь -ACC.PL оставить -PF -[3SG.S] быть -RENARR -[3SG.S] that -ACC.PL.3SG all -ACC.PL leave -PF -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] pr -n.case-poss adj -n.case v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Этих оставили, говорят. Сказуемое в единственном числе, хотя по смыслу должно быть множественное. 303.731 vb.066 Тəндə ӈəтəӡəсыəдеичиӈ маачуӈ. Тəндə ӈəтəӡəсыəдеичиӈ маачуӈ. Təndə ŋətəðəsɨədʼəitʼiŋ maatʼüŋ. Təndə ŋətəðəsɨədʼəitʼiŋ maatʼüŋ. Təndə ŋətəðəsɨədʼəitʼiŋ maatʼüŋ. təndə ŋət -ə -ðə -sɨədʼəi -tʼiŋ maa -tʼüŋ тот .LATADV шаман -Və -D1 -PTPRAET -ACC.PL.3PL что -ACC.PL.3PL that .LATADV shaman -Və -D1 -PTPRAET -ACC.PL.3PL what -ACC.PL.3PL tə - ŋət -ə -tə -suədʼəə -tʼüŋ maa -tʼüŋ тот -[LATADV] шаман -Və -D1 -PTPRAET -ACC.PL.3PL что -ACC.PL.3PL that -[LATADV] shaman -Və -D1 -PTPRAET -ACC.PL.3PL what -ACC.PL.3PL pr -adv.case n -n.deriv.v -deriv -v.nf -n.case-poss pr -n.case-poss Тех, кто был в чуме (присутствовал на камлании). НД: …и других. 306.626 vb.067 Тəтəˀ ӈанаˀсанəˀ тахариаа котумə хуулиˀəˀ ибахуˀ. Тəтəˀ ӈанаˀсанəˀ тахариаа котумə хуулиˀəˀ ибахуˀ. TətəɁ ŋanaɁsanəɁ tahari͡aa kotumə huulʼiɁəɁ ibahuɁ. TətəɁ ŋanaɁsanəɁ tahari͡aa kotumə huulʼiɁəɁ ibahuɁ. TətəɁ ŋanaɁsanəɁ tahari͡aa kotumə huulʼiɁəɁ ibahuɁ. tətə -Ɂ ŋanaɁsan -əɁ tahari͡aa kotu -mə huulʼi -Ɂə -Ɂ i -bahu -Ɂ тот -PL человек -NOM.PL теперь тетя -ACC.1SG найти -PF -3PL.S быть -RENARR -3PL.S that -PL man -NOM.PL now aunt -ACC.1SG find -PF -3PL.S be -RENARR -3PL.S tə -Ɂ ŋanaɁsaⁿ -Ɂ tahari͡aa kotu -mə huulʼi -Ɂə -Ɂ ij -haŋhu -Ɂ тот -PL человек -NOM.PL теперь тетя -ACC.1SG найти -PF -3PL.S быть -RENARR -3PL.S that -PL man -NOM.PL now aunt -ACC.1SG find -PF -3PL.S be -RENARR -3PL.S pr -n.number n -n.number adv n -n.case-poss v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Эти люди пошли искать мою тетку. 309.475 vb.068 Кунігəличиˀ лəӡихиаӈхыӡыӈ хуурəˀ. Кунігəличиˀ лəӡихиаӈхыӡыӈ хуурəˀ. KunigəlʼitʼiɁ ləðihi͡aŋhɨðɨŋ huurəɁ. KunigəlʼitʼiɁ ləðihi͡aŋhɨðɨŋ huurəɁ. KunigəlʼitʼiɁ ləðihi͡aŋhɨðɨŋ huurəɁ. ku -ni -gəlʼitʼi -Ɂ ləði -hi͡aŋhɨ -ðɨŋ hu -ur -əɁ какой -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL не.мочь -RENARR -3PL.O хотеть -Vr -CN what -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL be.unable -RENARR -3PL.O want -Vr -CN ku -ni -kəlʼitʼə -Ɂ ləði -haŋhu -tuŋ huj -r -Ɂ какой -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL не.мочь -RENARR -3PL.O хотеть -Vr -CN what -LOCPRON -EMPH2 -GEN.PL be.unable -RENARR -3PL.O want -Vr -CN pr -pr.case -cl -n.case v -v.mood -v.pn v -deriv.v -v.cn Совсем не могут ее найти. 312.261 vb.069 Тахариаа тəті Веретенниковəрə Хурəбаˀа на Волочанка дя тəндə ӈəӡə деӈхиадеəй бəньде тəтудятахариаа тəндə. Тахариаа тəті Веретенниковəрə Хурəбаˀа на Волочанка дя тəндə ӈəӡə деӈхиадеəй бəньде тəтудя тахариаа тəндə. Tahari͡aa təti Vʼerʼetʼennʼikovərə HurəbaɁa na Volotʼanka dʼa təndə ŋəðə dʼeŋhi͡adʼəəj bənʼdʼə tətudʼatahari͡aa təndə. Tahari͡aa təti Vʼerʼetʼennʼikovərə HurəbaɁa na Volotʼanka dʼa təndə ŋəðə dʼeŋhi͡adʼəəj bənʼdʼə tətudʼa tahari͡aa təndə. Tahari͡aa təti Vʼerʼetʼennʼikovərə HurəbaɁa na Volotʼanka dʼa təndə ŋəðə tahari͡aa təti Vʼerʼetʼennʼikovə -rə HurəbaɁa na Volotʼanka dʼa təndə ŋəð -ə теперь тот .NOM Веретенников -2SG Хурабаа .GEN с Волочанка .GEN ALL тот .GEN шаман .GEN now that .NOM Veretennikov -2SG Hurabaa .GEN with Volochanka .GEN ALL that .GEN shaman .GEN tahari͡aa tə -∅ Vʼerʼetʼennʼikov -rə HurəbaɁa - na Volotʼanka - dʼa tə - ŋət - теперь тот -[NOM] Веретенников -2SG Хурабаа -[GEN] с Волочанка -[GEN] ALL тот -[GEN] шаман -[GEN] now that -[NOM] Veretennikov -2SG Hurabaa -[GEN] with Volochanka -[GEN] ALL that -[GEN] shaman -[GEN] adv pr -n.case propr -n.case-poss propr -n.casepp propr -n.case pp pr -n.casen -n.case dʼeŋhi͡adʼəəj bənʼdʼə tətudʼa tahari͡aa təndə. dʼeŋhi͡a -dʼəə -j bənʼdʼə tətu -dʼa tahari͡aa təndə одежда -ANT -ACC.PL весь .ACC принести -INF теперь тот .LATADV clothing -ANT -ACC.PL all .ACC bring -INF now that .LATADV dʼeŋhi͡a -dʼəə -j bənsə - tətu -sa tahari͡aa tə - одежда -ANT -ACC.PL весь -[ACC] принести -INF теперь тот -[LATADV] clothing -ANT -ACC.PL all -[ACC] bring -INF now that -[LATADV] n -cl -n.case adj -n.case v -v.inf adv pr -adv.case Веретенников вместе с Хурабаˀа в Волочанку все шаманские костюмы привезли. Глагол стоит в инфинитиве, что указывает, что это лишь первая часть предложения. Либо вторая часть недоговорена, либо следующая фраза на самомделе является продолжением данной. 321.092 vb.070 Каӈкəгӱə кууликӱəну мунунтуˀ Веретенников такəə Дудинка дя хулитыӡə. Каӈкəгӱə кууликӱəну мунунтуˀ Веретенников такəə Дудинка дя хулитыӡə. Kaŋkəgüə kuulʼiküənu mununtuɁ Vʼerʼetʼennʼikov takəə Dudʼinka dʼa hulʼitɨðə. Kaŋkəgüə kuulʼiküənu mununtuɁ Vʼerʼetʼennʼikov takəə Dudʼinka dʼa hulʼitɨðə. Kaŋkəgüə kuulʼiküənu mununtuɁ Vʼerʼetʼennʼikov takəə Dudʼinka dʼa kaŋkə -güə kuu -lʼi -küə -nu munu -ntu -Ɂ Vʼerʼetʼennʼikov takəə Dudʼinka dʼa когда -то1 некоторый -INDEF3 -то1 -LOCADV говорить -PRAES -3PL.S Веретенников тот.дальний .GEN Дудинка .GEN ALL when -CL1 some -INDEF3 -CL1 -LOCADV say -PRAES -3PL.S Veretennikov that.remote .GEN Dudinka .GEN ALL kaŋkə -küə kuə -lʼü -küə -nu munu -ntu -Ɂ Vʼerʼetʼennʼikov takəə - Dudʼinka - dʼa когда -то1 некоторый -INDEF3 -то1 -LOCADV говорить -PRAES -3PL.S Веретенников тот.дальний -[GEN] Дудинка -[GEN] ALL when -CL1 some -INDEF3 -CL1 -LOCADV say -PRAES -3PL.S Veretennikov that.remote -[GEN] Dudinka -[GEN] ALL pr -cl adj -cl -cl -adv.case v -v.tense -v.pn propr pr -n.case n -n.case pp hulʼitɨðə. hu -lʼi -tɨ -ðə хотеть -PASS -PRAES -3SG.R want -PASS -PRAES -3SG.R huj -ru -ntu -tə хотеть -PASS -PRAES -3SG.R want -PASS -PRAES -3SG.R v -v.deriv -v.tense -v.pn И когда-то когда-то теперь говорят Веретенникова того в Дудинку вызывают. 328.864 vb.071 Тəніˀиа коныди тахариаа тəндə əндый кондаˀа ибаху. Тəніˀиа коныди тахариаа тəндə əндый кондаˀа ибаху. TəniɁi͡a konɨdʼi tahari͡aa təndə əndɨj kondaɁa ibahu. TəniɁi͡a konɨdʼi tahari͡aa təndə əndɨj kondaɁa ibahu. TəniɁi͡a konɨdʼi tahari͡aa təndə əndɨj kondaɁa ibahu. tə -ni -Ɂi͡a konɨ -dʼi tahari͡aa təndə əndɨ -j konda -Ɂa i -bahu тот -LOCPRON -LATPRON пойти -INF теперь тот .ACC это.самое -ACC.PL увезти -PF .3SG.S быть -RENARR .3SG.S that -LOCPRON -LATPRON go -INF now that .ACC sort.of -ACC.PL take.away -PF .3SG.S be -RENARR .3SG.S tə -ni -Ɂa konɨ -sa tahari͡aa tə - əntɨ -j kontu -Ɂə -∅ ij -haŋhu -∅ тот -LOCPRON -LATPRON пойти -INF теперь тот -[ACC] это.самое -ACC.PL увезти -PF -[3SG.S] быть -RENARR -[3SG.S] that -LOCPRON -LATPRON go -INF now that -[ACC] sort.of -ACC.PL take.away -PF -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] pr -pr.case -pr.case v -v.inf adv pr -n.case n|v -n.case v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Поехав туда, увез эти костюмы. 331.650 vb.072 Тəндəй кəбиай кондаˀа ибаху. Тəндəй кəбиай кондаˀа ибаху. Təndəj kəbi͡aj kondaɁa ibahu. Təndəj kəbi͡aj kondaɁa ibahu. Təndəj kəbi͡aj kondaɁa ibahu. təndə -j kəbi͡a -j konda -Ɂa i -bahu тот -ACC.PL шаманский. костюм -ACC.PL увезти -PF .3SG.S быть -RENARR .3SG.S that -ACC.PL shaman.clothing -ACC.PL take.away -PF .3SG.S be -RENARR .3SG.S tə -j kəhi͡a -j kontu -Ɂə -∅ ij -haŋhu -∅ тот -ACC.PL шаманский. костюм -ACC.PL увезти -PF -[3SG.S] быть -RENARR -[3SG.S] that -ACC.PL shaman.clothing -ACC.PL take.away -PF -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] pr -n.case n -n.case v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Эти костюмы увез, говорят. 334.297 vb.073 Тəні тахариаа кунічекӱə музейтə кунібта мидиˀичи ичебаӈху. Тəні тахариаа кунічекӱə музейтə кунібта мидиˀичи ичебаӈху. Təni tahari͡aa kunitʼəküə muzʼejtə kunibta midʼiɁitʼi itʼəbaŋhu. Təni tahari͡aa kunitʼəküə muzʼejtə kunibta midʼiɁitʼi itʼəbaŋhu. Təni tahari͡aa kunitʼəküə muzʼejtə kunibta midʼiɁitʼi itʼəbaŋhu. tə -ni tahari͡aa kuni -tʼə -küə muzʼej -tə ku -ni -bta midʼ -iɁi -tʼi i -tʼə -baŋhu тот -LOCADV теперь какой -EMPH1 -то1 .GEN музей -LAT какой -LOCPRON -ли2 .LATADV дать -PF -3SG.OP быть -FUT -RENARR .3SG.S that -LOCADV now what -EMPH1 -CL1 .GEN museum -LAT what -LOCPRON -INDEF2 .LATADV give -PF -3SG.OP be -FUT -RENARR .3SG.S tə -nu tahari͡aa kuni -tʼə -küə - muzʼej -ntə ku -ni -bta - mis -Ɂə -tʼü ij -ntə -haŋhu -∅ тот -LOCADV теперь какой -EMPH1 -то1 -[GEN] музей -LAT какой -LOCPRON -ли2 -[LATADV] дать -PF -3SG.OP быть -FUT -RENARR -[3SG.S] that -LOCADV now what -EMPH1 -CL1 -[GEN] museum -LAT what -LOCPRON -INDEF2 -[LATADV] give -PF -3SG.OP be -FUT -RENARR -[3SG.S] pr -adv.case adv pr -cl -cl -n.case n -n.case pr -pr.case -cl -adv.case v -v.tense -v.pn v -v.tense -v.mood -v.pn Там теперь в музей или куда отдал, так говорят слухи. 339.156 vb.074 Тəніˀиа миси тахариаа ӈонəиˀ хурсиˀиӡə ибаху. Тəніˀиа миси тахариаа ӈонəиˀ хурсиˀиӡə ибаху. TəniɁi͡a misʼi tahari͡aa ŋonəiɁ hursʼiɁiðə ibahu. TəniɁi͡a misʼi tahari͡aa ŋonəiɁ hursʼiɁiðə ibahu. TəniɁi͡a misʼi tahari͡aa ŋonəiɁ hursʼiɁiðə ibahu. təniɁi͡a mi -sʼi tahari͡aa ŋonəi -Ɂ hursʼi -Ɂi -ðə i -bahu так дать -INF теперь еще.один -GEN.PL вернуться -PF -3SG.R быть -RENARR .3SG.S so give -INF now one.more -GEN.PL come.back -PF -3SG.R be -RENARR .3SG.S təniɁi͡a mis -sa tahari͡aa ŋonəə -Ɂ hursə -Ɂə -tə ij -haŋhu -∅ так дать -INF теперь еще.один -GEN.PL вернуться -PF -3SG.R быть -RENARR -[3SG.S] so give -INF now one.more -GEN.PL come.back -PF -3SG.R be -RENARR -[3SG.S] adv v -v.inf adv adj -n.case v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn Их отдав, он назад вернулся. 342.220 vb.075 Тəніӡə… Дудинкагəтə, Волочанка дя. Тəніӡə… Дудинкагəтə, Волочанка дя. Təniðə… Dudʼinkagətə, Volotʼanka dʼa. Təniðə… Dudʼinkagətə, Volotʼanka dʼa. Təniðə… Dudʼinkagətə, Volotʼanka dʼa. tə -ni -ðə Dudʼinka -gətə Volotʼanka dʼa тот -LOCPRON -ABLADV Дудинка -ABL Волочанка .GEN ALL that -LOCPRON -ABLADV Dudinka -ABL Volochanka .GEN ALL tə -ni -tə Dudʼinka -kətə Volotʼanka - dʼa тот -LOCPRON -ABLADV Дудинка -ABL Волочанка -[GEN] ALL that -LOCPRON -ABLADV Dudinka -ABL Volochanka -[GEN] ALL pr -pr.case -adv.case n -n.case propr -n.case pp Оттуда, из Дудинки, в Волочанку. 345.552 vb.076 Волочанкатə хурсəди тахариаиˀ ӈонəиˀ ӈойбəуˀкиˀə ибаху. Волочанкатə хурсəди тахариаиˀ ӈонəиˀ ӈойбəуˀкиˀə ибаху. Volotʼankatə hursədʼi tahari͡aiɁ ŋonəiɁ ŋojbəuɁkiɁə ibahu. Volotʼankatə hursədʼi tahari͡aiɁ ŋonəiɁ ŋojbəuɁkiɁə ibahu. Volotʼankatə hursədʼi tahari͡aiɁ ŋonəiɁ ŋojbəuɁkiɁə ibahu. Volotʼanka -tə hursə -dʼi tahari͡aiɁ ŋonəi -Ɂ ŋojbəu -Ɂki -Ɂə i -bahu Волочанка -LAT вернуться -INF теперь еще.один -GEN.PL работать -RES -PF .3SG.S быть -RENARR .3SG.S Volochanka -LAT come.back -INF now one.more -GEN.PL work -RES -PF .3SG.S be -RENARR .3SG.S Volotʼanka -ntə hursə -sa tahari͡aiɁ ŋonəə -Ɂ ŋojbəu -Ɂkə -Ɂə -∅ ij -haŋhu -∅ Волочанка -LAT вернуться -INF теперь еще.один -GEN.PL работать -RES -PF -[3SG.S] быть -RENARR -[3SG.S] Volochanka -LAT come.back -INF now one.more -GEN.PL work -RES -PF -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] propr -n.case v -v.inf adv adj -n.case v -v.deriv -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn В Волочанку приехав, опять начал работать. 350.296 vb.077 Тəніˀиа ӈойбəуˀкəса тахариаа ӈануə тəніˀиариаиˀ ӈойбуəӡу дийкатуˀкəбаӈху. Тəніˀиа ӈойбəуˀкəса тахариаа ӈануə тəніˀиариаиˀ ӈойбуəӡу дийкатуˀкəбаӈху. TəniɁi͡a ŋojbəuɁkəsa tahari͡aa ŋanuə təniɁi͡ari͡aiɁ ŋojbuəðu dʼijkatuɁkəbaŋhu. TəniɁi͡a ŋojbəuɁkəsa tahari͡aa ŋanuə təniɁi͡ari͡aiɁ ŋojbuəðu dʼijkatuɁkəbaŋhu. TəniɁi͡a ŋojbəuɁkəsa tahari͡aa ŋanuə təniɁi͡ari͡aiɁ ŋojbuəðu təniɁi͡a ŋojbəu -Ɂkə -sa tahari͡aa ŋanuə təniɁi͡a -ri͡ai -Ɂ ŋojbuə -ðu так работать -RES -INF теперь настоящий так -LIM -GEN.PL голова -NOM.3SG so work -RES -INF now real so -LIM -GEN.PL head -NOM.3SG təniɁi͡a ŋojbəu -Ɂkə -sa tahari͡aa ŋanuə təniɁi͡a -raa -Ɂ ŋojbuə -tu так работать -RES -INF теперь настоящий так -LIM -GEN.PL голова -NOM.3SG so work -RES -INF now real so -LIM -GEN.PL head -NOM.3SG adv v -v.deriv -v.inf adv adj adv -cl -n.case n -n.case-poss dʼijkatuɁkəbaŋhu. dʼijka -tu -Ɂkə -baŋhu поворот -VGS -TR -RES -RENARR .3SG.S turn -VGS -TR -RES -RENARR .3SG.S dʼijku -Ɂ -tu -Ɂkə -haŋhu -∅ поворот -VGS -TR -RES -RENARR -[3SG.S] turn -VGS -TR -RES -RENARR -[3SG.S] n -n.deriv.v -v.deriv -v.deriv -v.mood -v.pn Когда он так начал работать, у него голова совсем закружилась, говорят (то есть ему нездоровиться стало). 356.031 vb.078 Хуаӈкуруəˀкиˀə няндыты ибаху, ӈанаˀсанəˀ мунубамбуˀ Хуаӈкуруəˀкиˀə няндыты ибаху, ӈанаˀсанəˀ мунубамбуˀ Hu͡aŋkuruəɁkiɁə nʼandɨtɨ ibahu, ŋanaɁsanəɁ munubambuɁ Hu͡aŋkuruəɁkiɁə nʼandɨtɨ ibahu, ŋanaɁsanəɁ munubambuɁ Hu͡aŋkuruəɁkiɁə nʼandɨtɨ ibahu, ŋanaɁsanəɁ munubambuɁ hu͡aŋku -ruə -Ɂki -Ɂə nʼandɨ -tɨ i -bahu ŋanaɁsan -əɁ munu -bambu -Ɂ быть.сумасшедшим -D7 -RES -PF .3SG.S казаться -PRAES .3SG.S быть -RENARR .3SG.S человек -NOM.PL говорить -RENARR -3PL.S be.mad -D7 -RES -PF .3SG.S seem -PRAES .3SG.S be -RENARR .3SG.S man -NOM.PL say -RENARR -3PL.S hu͡aŋku -ruə -Ɂkə -Ɂə -∅ nʼantɨ -ntu -∅ ij -haŋhu -∅ ŋanaɁsaⁿ -Ɂ munu -haŋhu -Ɂ быть.сумасшедшим -D7 -RES -PF -[3SG.S] казаться -PRAES -[3SG.S] быть -RENARR -[3SG.S] человек -NOM.PL говорить -RENARR -3PL.S be.mad -D7 -RES -PF -[3SG.S] seem -PRAES -[3SG.S] be -RENARR -[3SG.S] man -NOM.PL say -RENARR -3PL.S v -v.deriv -v.deriv -v.tense -v.pn v -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn n -n.number v -v.mood -v.pn Люди говорят, с ума сойдет вроде бы. 359.433 vb.079 Хуаӈкуруəˀкиˀə /нянты…/ нянтыбиаӈхыӡə. Хуаӈкуруəˀкиˀə нянтыбиаӈхыӡə. Hu͡aŋkuruəɁkiɁə nʼantɨbi͡aŋhɨðə. Hu͡aŋkuruəɁkiɁə /nʼantɨ.../ nʼantɨbi͡aŋhɨðə. Hu͡aŋkuruəɁkiɁə /nʼantɨ.../ nʼantɨbi͡aŋhɨðə. hu͡aŋku -ruə -Ɂki -Ɂə /nʼantɨ/ nʼantɨ -bi͡aŋhɨ -ðə быть.сумасшедшим -D7 -RES -PF .3SG.S /казаться/ казаться -RENARR -3SG.R be.mad -D7 -RES -PF .3SG.S /seem/ seem -RENARR -3SG.R hu͡aŋku -ruə -Ɂkə -Ɂə -∅ /nʼantɨ/ nʼantɨ -haŋhu -tə быть.сумасшедшим -D7 -RES -PF -[3SG.S] /казаться/ казаться -RENARR -3SG.R be.mad -D7 -RES -PF -[3SG.S] /seem/ seem -RENARR -3SG.R v -v.deriv -v.deriv -v.tense -v.pn /v/ v -v.mood -v.pn С ума он вроде сойдет, говорят. 362.289 vb.080 Тə, лекырəˀ мунубамбуˀ: Иӈəəˀ, ӈомтӱˀ, əмтырə давлениче, маарааиче тəичуˀ, əндыты. Тə, лекырəˀ мунубамбуˀ: Иӈəəˀ, ӈомтӱˀ, əмтырə давлениче, маарааиче тəичуˀ, əндыты. Tə, lʼekɨrəɁ munubambuɁ: IŋəəɁ, ŋomtüɁ, əmtɨrə davlʼənʼitʼə, maaraaitʼə təitʼüɁ, əndɨtɨ. Tə, lʼekɨrəɁ munubambuɁ: IŋəəɁ, ŋomtüɁ, əmtɨrə davlʼənʼitʼə, maaraaitʼə təitʼüɁ, əndɨtɨ. Tə, lʼekɨrəɁ munubambuɁ: IŋəəɁ, ŋomtüɁ, əmtɨrə tə lʼekɨr -əɁ munu -bambu -Ɂ i -ŋəə -Ɂ ŋomtü -Ɂ əmtɨ -rə ну врач -NOM.PL говорить -RENARR -3PL.S быть -IMP -3PL.S сесть .Vc -IMP.2SG.S этот -NOM.2SG well doctor -NOM.PL say -RENARR -3PL.S be -IMP -3PL.S sit .Vc -IMP.2SG.S this -NOM.2SG tə lʼekɨr -Ɂ munu -haŋhu -Ɂ ij -ŋəə -Ɂ ŋomtə - -Ɂ əmtɨ -rə ну врач -NOM.PL говорить -RENARR -3PL.S быть -IMP -3PL.S сесть -[Vc] -IMP.2SG.S этот -NOM.2SG well doctor -NOM.PL say -RENARR -3PL.S be -IMP -3PL.S sit -[Vc] -IMP.2SG.S this -NOM.2SG interj n -n.number v -v.mood -v.pn v -v.mood -v.pn v -deriv -v.mood pr -n.case-poss davlʼənʼitʼə, maaraitʼə təitʼüɁ, əndɨtɨ. davlʼənʼi -tʼə maa -rai -tʼə təi -tʼü -Ɂ əndɨ -tɨ давление -NOM.PL.2SG что -LIM -NOM.PL.2SG иметься -PRAES -3PL.S это.самое -PRAES .3SG.S pressure -NOM.PL.2SG what -LIM -NOM.PL.2SG be.available -PRAES -3PL.S sort.of -PRAES .3SG.S davlʼənʼi -tʼə maa -raa -tʼə təij -ntu -Ɂ əntɨ -ntu -∅ давление -NOM.PL.2SG что -LIM -NOM.PL.2SG иметься -PRAES -3PL.S это.самое -PRAES -[3SG.S] pressure -NOM.PL.2SG what -LIM -NOM.PL.2SG be.available -PRAES -3PL.S sort.of -PRAES -[3SG.S] v -n.case-poss pr -cl -n.case-poss v -v.tense -v.pn n|v -v.tense -v.pn Врачи говорят: Ну, посиди пока, у тебя давление есть, или что там. 368.158 vb.081 Ӈойбуəрə дяриті куніˀиаӈали. Ӈойбуəрə дяриті куніˀиаӈали. Ŋojbuərə dʼariti kuniɁi͡aŋalʼi. Ŋojbuərə dʼariti kuniɁi͡aŋalʼi. Ŋojbuərə dʼariti kuniɁi͡aŋalʼi. ŋojbuə -rə dʼari -ti kuniɁi͡a -ŋalʼi голова -NOM.2SG боль .Vc -PRAES .3SG.S как -даже head -NOM.2SG pain .Vc -PRAES .3SG.S how -EVEN ŋojbuə -rə dʼari - -ntu -∅ kuniɁi͡a -ŋalə голова -NOM.2SG боль -[Vc] -PRAES -[3SG.S] как -даже head -NOM.2SG pain -[Vc] -PRAES -[3SG.S] how -EVEN n -n.case-poss n -deriv -v.tense -v.pn pr -cl Голова у тебя болит, так и сяк, кружится. «болит, что-то вроде этого» 371.924 vb.082 Тəті хуаӈкуруəӈуӡу ибаху. Тəті хуаӈкуруəӈуӡу ибаху. Təti hu͡aŋkuruəŋuðu ibahu. Təti hu͡aŋkuruəŋuðu ibahu. Təti hu͡aŋkuruəŋuðu ibahu. təti hu͡aŋku -ruə -ŋuðu i -bahu тот .NOM быть.сумасшедшим -D7 -ли быть -RENARR .3SG.S that .NOM be.mad -D7 -INDEF be -RENARR .3SG.S tə -∅ hu͡aŋku -ruə -ŋutu ij -haŋhu -∅ тот -[NOM] быть.сумасшедшим -D7 -ли быть -RENARR -[3SG.S] that -[NOM] be.mad -D7 -INDEF be -RENARR -[3SG.S] pr -n.case v -v.deriv -cl v -v.mood -v.pn С ума, говорят, сошел. 374.358 vb.083 Тə, материкə дя табаˀа мӱтəмəраˀиӡə ибаху. Тə, материкə дя табаˀа мӱтəмəраˀиӡə ибаху. Tə, matʼerikə dʼa tabaɁa mütəməraɁiðə ibahu. Tə, matʼerikə dʼa tabaɁa mütəməraɁiðə ibahu. Tə, matʼerikə dʼa tabaɁa mütəməraɁiðə ibahu. tə matʼerikə dʼa tab -aɁa mütəmə -ra -Ɂi -ðə i -bahu ну материк .GEN ALL там.далеко -LATPRON послать -PASS -PF -3SG.R быть -RENARR .3SG.S well mainland .GEN ALL there.far -LATPRON send -PASS -PF -3SG.R be -RENARR .3SG.S tə matʼerikə - dʼa tab -Ɂa mütəmə -ru -Ɂə -tə ij -haŋhu -∅ ну материк -[GEN] ALL там.далеко -LATPRON послать -PASS -PF -3SG.R быть -RENARR -[3SG.S] well mainland -[GEN] ALL there.far -LATPRON send -PASS -PF -3SG.R be -RENARR -[3SG.S] interj n -n.case pp adv -pr.case v -v.deriv -v.tense -v.pn v -v.mood -v.pn На материк его, говорят, отправили. 377.341 vb.084 Сыты моунту дя. Сыты моунту дя. Sɨtɨ mountu dʼa. Sɨtɨ mountu dʼa. Sɨtɨ mountu dʼa. sɨtɨ mou -ntu dʼa он земля -GEN.3SG ALL he earth -GEN.3SG ALL sɨtɨ mou -ntu dʼa он земля -GEN.3SG ALL he earth -GEN.3SG ALL pr n -n.case-poss pp На его родину. 378.766 vb.085 Куніə моуӡу ичеӈу, мəнə /де/ дерутумə. Куніə моуӡу ичеӈу, мəнə дерутумə. Kuniə mouðu itʼəŋu, mənə dʼerutumə. Kuniə mouðu itʼəŋu, mənə /dʼe/ dʼerutumə. Kuniə mouðu itʼəŋu, mənə /dʼe/ dʼerutumə. kuni -ə mou -ðu i -tʼə -ŋu mənə /// dʼeru -tu -mə какой -ADJ земля -3SG быть -FUT -INTERR я /// не.знать -PRAES -1SG.O what -ADJ earth -3SG be -FUT -INTERR I /// not.know -PRAES -1SG.O kuni -ə mou -tu ij -ntə -ŋu mənə /// dʼeru -ntu -mə какой -ADJ земля -3SG быть -FUT -INTERR я /// не.знать -PRAES -1SG.O what -ADJ earth -3SG be -FUT -INTERR I /// not.know -PRAES -1SG.O pr -n.deriv.adj n -n.case-poss v -v.tense -v.mood pr /// v -v.tense -v.pn Откуда он родом, я не знаю. 380.969 vb.08 Украинə дя или куніˀиабта. Украинə дя или куніˀиабта. Ukrainə dʼa ilʼi kuniɁi͡abta. Ukrainə dʼa ilʼi kuniɁi͡abta. Ukrainə dʼa ilʼi kuniɁi͡abta Ukrainə dʼa ilʼi ku -ni -Ɂi͡a -bta Украина .GEN ALL или какой -LOCPRON -LATPRON -ли2 Ukraine .GEN ALL or what -LOCPRON -LATPRON -INDEF2 Ukrainə - dʼa ilʼi ku -ni -Ɂa -bta Украина -[GEN] ALL или какой -LOCPRON -LATPRON -ли2 Ukraine -[GEN] ALL or what -LOCPRON -LATPRON -INDEF2 propr -n.case pp conj pr -pr.case -pr.case -cl На Украину или куда ЕД говорит, что «или» — это русское слово. При расш. — Украинə, а в записи вообще ничего нет. 383.682 vb.087 Тəніˀиа мӱтəмəрудя тахариаа тəті хуаӈкурууˀиӡə тəні. Тəніˀиа мӱтəмəрудя тахариаа тəті хуаӈкурууˀиӡə тəні. TəniɁi͡a mütəmərudʼa tahari͡aa təti hu͡aŋkuruuɁiðə təni. TəniɁi͡a mütəmərudʼa tahari͡aa təti hu͡aŋkuruuɁiðə təni. TəniɁi͡a mütəmərudʼa tahari͡aa təti hu͡aŋkuruuɁiðə təni. təniɁi͡a mütəmə -ru -dʼa tahari͡aa təti hu͡aŋku -ruu -Ɂi -ðə tə -ni так послать -PASS -INF теперь тот .NOM быть.сумасшедшим -D7 -PF -3SG.R тот -LOCADV so send -PASS -INF now that .NOM be.mad -D7 -PF -3SG.R that -LOCADV təniɁi͡a mütəmə -ru -sa tahari͡aa tə -∅ hu͡aŋku -ruə -Ɂə -tə tə -nu так послать -PASS -INF теперь тот -[NOM] быть.сумасшедшим -D7 -PF -3SG.R тот -LOCADV so send -PASS -INF now that -[NOM] be.mad -D7 -PF -3SG.R that -LOCADV adv v -v.deriv -v.inf adv pr -n.case v -v.deriv -v.tense -v.pn pr -adv.case Так его отправили туда, и он там с ума сошел. 387.105 vb.088 Тəні хуаӈкуруəдя тахариаа мунуӈкəбаху: кааде хӱаде, кааде хӱаде. Тəні хуаӈкуруəдя тахариаа мунуӈкəбаху: кааде хӱаде, кааде хӱаде. Təni hu͡aŋkuruədʼa tahari͡aa munuŋkəbahu: kaadʼə hüadʼə, kaadʼə hüadʼə. Təni hu͡aŋkuruədʼa tahari͡aa munuŋkəbahu: kaadʼə hüadʼə, kaadʼə hüadʼə. Təni hu͡aŋkuruədʼa tahari͡aa munuŋkəbahu: kaadʼə hüadʼə, kaadʼə hüadʼə. tə -ni hu͡aŋku -ruə -dʼa tahari͡aa munu -ŋkə -bahu kaadʼə /// kaadʼə /// тот -LOCPRON .LATADV быть.сумасшедшим -D7 -INF теперь говорить -ITER -RENARR .3SG.S мехи /// *** /// that -LOCPRON .LATADV be.mad -D7 -INF now say -ITER -RENARR .3SG.S bellows /// *** /// tə -ni - hu͡aŋku -ruə -sa tahari͡aa munu -kə -haŋhu -∅ kaadʼə /// *** /// тот -LOCPRON -[LATADV] быть.сумасшедшим -D7 -INF теперь говорить -ITER -RENARR -[3SG.S] мехи /// *** /// that -LOCPRON -[LATADV] be.mad -D7 -INF now say -ITER -RENARR -[3SG.S] bellows /// *** /// pr -pr.case -adv.case v -v.deriv -v.inf adv v -v.deriv -v.mood -v.pn n ll *** ll Там сойдя с ума, он все время повторял, говорят: В мехи дуй, в мехи дуй. HüadʼəɁ - несуществующая форма от hüə- 'дуть в мехи', придуманная в рифму к kaadʼə. təni можно было бы считать и просто LocAdv от основы tə; но по правилам здесь скорее ожидается лативная форма ("сойти с ума куда"), чемлокативная ("где"). 391.810 vb.089 Хӱəтə тəніˀиа буəкəбаху: Кааде хӱадеˀ, кааде хӱадеˀ. Хӱəтə тəніˀиа буəкəбаху: Кааде хӱадеˀ, кааде хӱадеˀ. Hüətə təniɁi͡a buəkəbahu: Kaadʼə hüadʼəɁ, kaadʼə hüadʼəɁ. Hüətə təniɁi͡a buəkəbahu: Kaadʼə hüadʼəɁ, kaadʼə hüadʼəɁ. Hüətə təniɁi͡a buəkəbahu: Kaadʼə hüadʼə, kaadʼə hüadʼə. hüə -tə təniɁi͡a buə -kə -bahu kaadʼə /// kaadʼə /// год -LAT так говорить -ITER -RENARR .3SG.S мехи /// мехи /// year -LAT so speak -ITER -RENARR .3SG.S bellows /// bellows /// hüə -ntə təniɁi͡a buə -kə -haŋhu -∅ kaadʼə /// kaadʼə /// год -LAT так говорить -ITER -RENARR -[3SG.S] мехи /// мехи /// year -LAT so speak -ITER -RENARR -[3SG.S] bellows /// bellows /// n -n.case adv v -v.deriv -v.mood -v.pn n ll n ll Все время так говорит: В мехи дуй, в мехи дуй. 396.235 vb.090 Тəніˀиа буəдя тахариаа тəндə такəə материкəтіˀ коныди тəні кӱӱˀӱа ичебаӈху тəті тəтіВеретенников. Тəніˀиа буəдя тахариаа тəндə такəə материкəтіˀ коныди тəні кӱӱˀӱа ичебаӈху тəті тəті Веретенников. TəniɁi͡a buədʼa tahari͡aa təndə takəə matʼerikətiɁ konɨdʼi təni küüɁüa itʼəbaŋhu təti təti Vʼerʼetʼennʼikov. TəniɁi͡a buədʼa tahari͡aa təndə takəə matʼerikətiɁ konɨdʼi təni küüɁüa itʼəbaŋhu təti təti Vʼerʼetʼennʼikov. TəniɁi͡a buədʼa tahari͡aa təndə takəə matʼerikətiɁ konɨdʼi təni küüɁü͡a təniɁi͡a buə -dʼa tahari͡aa təndə takəə matʼerikə -tiɁ konɨ -dʼitə -ni küü -Ɂü͡a так говорить -INF теперь тот .GEN тот.дальний материк -LAT.PL пойти -INF тот -LOCADV умереть -PF .3SG.S so speak -INF now that .GEN that.remote mainland -LAT.PL go -INF that -LOCADV dead -PF .3SG.S təniɁi͡a buə -sa tahari͡aa tə - takəə matʼerikə -ntiɁ konɨ -sa tə -nu kuə -Ɂə -∅ так говорить -INF теперь тот -[GEN] тот.дальний материк -LAT.PL пойти -INF тот -LOCADV умереть -PF -[3SG.S] so speak -INF now that -[GEN] that.remote mainland -LAT.PL go -INF that -LOCADV dead -PF -[3SG.S] adv v -v.inf adv pr -n.case pr n -n.case v -v.inpr -adv.case v -v.tense -v.pn itʼəbaŋhu təti təti Vʼerʼetʼennʼikov. i -tʼə -baŋhu təti təti Vʼerʼetʼennʼikov быть -FUT -RENARR .3SG.S тот .NOM тот .NOM Веретенников be -FUT -RENARR .3SG.S that .NOM that .NOM Veretennikov ij -ntə -haŋhu -∅ tə -∅ tə -∅ Vʼerʼetʼennʼikov быть -FUT -RENARR -[3SG.S] тот -[NOM] тот -[NOM] Веретенников be -FUT -RENARR -[3SG.S] that -[NOM] that -[NOM] Veretennikov v -v.tense -v.mood -v.pn pr -n.case pr -n.case propr Так говоря, на материк уехав, он там, говорят, умер. 404.677 vb.091 Начальник милиции. Начальник милиции. Natʼalʼnʼik milʼicii. Natʼalʼnʼik milʼicii. /// ///. /// /// /// /// /// /// /// /// /// /// /// /// *** *** 406.627 vb.092 Бəлта тəˀ. Бəлта тəˀ. Bəlta təɁ. Bəlta təɁ. Bəlta təɁ. bəlta təɁ все .NOM ведь all .NOM you.know bəlta -∅ təɁ все -[NOM] ведь all -[NOM] you.know n -n.case ptcl Всё.